यजुर्वेद - अध्याय 35/ मन्त्र 19
ऋषिः - आदित्या देवा ऋषयः
देवता - जातवेदाः देवताः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
5
क्र॒व्याद॑म॒ग्निं प्र हि॑णोमि दू॒रं य॑म॒राज्यं॑ गच्छतु रिप्रवा॒हः।इ॒हैवायमित॑रो जा॒तवे॑दा दे॒वेभ्यो॑ ह॒व्यं व॑हतु प्रजा॒नन्॥१९॥
स्वर सहित पद पाठक्र॒व्याद॒मिति॑ क्रव्या॒ऽअद॑म्। अ॒ग्निम्। प्र। हि॒नो॒मि॒। दू॒रम्। यम॒राज्य॒मिति॑ यम॒ऽराज्य॑म्। ग॒च्छ॒तु। रि॒प्र॒वा॒ह इति॑ रिप्रऽवा॒हः ॥ इ॒ह। ए॒व। अ॒यम्। इत॑रः। जा॒तवे॑दा॒ इति॑ जा॒तऽवे॑दाः। दे॒वेभ्यः॑। ह॒व्यम्। व॒ह॒तु॒। प्र॒जा॒नन्निति॑ प्रऽजा॒नन् ॥१९ ॥
स्वर रहित मन्त्र
क्रव्यादमग्निम्प्र हिणोमि दूरँयमराज्यङ्गच्छतु रिप्रवाहः । इहैवायमितरो जातवेदा देवेभ्यो हव्यँवहतु प्रजानन् ॥
स्वर रहित पद पाठ
क्रव्यादमिति क्रव्याऽअदम्। अग्निम्। प्र। हिनोमि। दूरम्। यमराज्यमिति यमऽराज्यम्। गच्छतु। रिप्रवाह इति रिप्रऽवाहः॥ इह। एव। अयम्। इतरः। जातवेदा इति जातऽवेदाः। देवेभ्यः। हव्यम्। वहतु। प्रजानन्निति प्रऽजानन्॥१९॥
विषय - पुन्हा त्याच विषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - मी (एक सदाचारी प्रजाहितैषी राजपुरूष) (प्रजानन्) नीट विचार करून (हा निश्चय करीत आहे की) (क्रव्यादम्) कच्चे मांस खाणार्या (अग्निम्) अग्नीप्रमाणे इतरांना सतावणार्या दुष्टाला, दुःख देणार्या दुष्ट माणसाला (दूरम्) मी कुठेतरी दूरवर (प्र, हिणोमि) नेऊन ठेवावे (दूर घालवावे) आणि (रिप्रवाहः) पाप कमावणार्या दुर्जनांनादेखील (या राज्यापासून दूर घालवीन) ते सर्व दुष्ट व पापीजन (यमराज्यम्) न्यायाधीश राजाच्या न्यायालयात (गच्छतु) जातील. (असे करीन) तसेच (इह) या जगात (वा राज्यात) (इतरः) इतर (अयम्) या (जातवेदा।) धर्माला विद्वानाने (देवेभ्यंः) अन्य धार्मिक विशेष विद्वानांकडून (हव्यम्) ग्रहण करण्यास योग्य असे विज्ञान (एष) देखील (वहतु) घ्यावे. ॥19॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. हे न्यायाधीश आणि हे राजपुरुषहो, तुम्ही दुष्टाचारी लोकांना सम्यकप्रकारे प्रताडित करा आवश्यक वाटल्यास त्यांना प्राणदंड द्या, तसेच राज्यातील श्रेष्ठजनांचा तुम्ही सत्कार करा व याप्रकारे जगात साम्राज्य म्हणजे चक्रवर्ती राज्याची स्थापना करा ॥19॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal