पदार्थः -
(पुरुषः) विश्वस्मिन् जगति पूरणः परमात्मा (सहस्रशीर्षा) असंख्यातशिरस्कोऽनन्तज्ञानशक्तिमान् (सहस्राक्षः) असंख्यात-चक्षुष्मान्-अनन्तदर्शनशक्तिमान् (सहस्रपात्) असंख्यातगतिको विभुगतिमान् (सः) स खलु (भूमिं-विश्वतः-वृत्वा) भुवनं ब्रह्माण्डं सर्वतो व्याप्य (दशाङ्गुलम्-अत्यतिष्ठत्) दशभिरङ्गुलिभिर्मातव्यं स्थूलसूक्ष्मभूतदशकान्वितं यद्वा पादमात्रदशाङ्गुलपरिमितं ब्रह्माण्डं यथोक्तम्−“पादोऽस्य विश्वा भूतानि” तदतिक्रम्यातिष्ठद् वर्तमानोऽस्ति ॥१॥

Meaning -
Purusha, the cosmic soul of existence, is Divinity personified, of a thousand heads, a thousand eyes and a thousand feet. It pervades the universe wholly and entirely and, having pervaded and comprehended the universe of ten Prakrtic constituents, It transcends the world of existence.

भावार्थ - जगात पूर्ण पुरुष परमात्मा अनंत ज्ञानवान अनंत दर्शन, शक्तिमान, अनंत गतिमान - विभु गतिमान आहे. त्याच्या समोर संपूर्ण ब्रह्मांड एकदेशी अल्प आहे. सर्व स्थूल सूक्ष्म ब्रह्मांडाला व्यापून, आपल्यामध्ये ठेवून त्याच्या बाहेरही वर्तमान आहे. ॥१॥