English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 137/ मन्त्र 7
सूक्त - तिरश्चीराङ्गिरसो द्युतानो वा
देवता - इन्द्रः
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सूक्त १३७
अव॑ द्र॒प्सो अं॑शु॒मती॑मतिष्ठदिया॒नः कृ॒ष्णो द॒शभिः॑ स॒हस्रैः॑। आव॒त्तमिन्द्रः॒ शच्या॒ धम॑न्त॒मप॒ स्नेहि॑तीर्नृ॒मणा॑ अधत्त ॥
स्वर सहित पद पाठअव॑ । द्र॒प्स: । अं॒शु॒ऽमती॑म् । अ॒ति॒ष्ठ॒त् । इ॒या॒न: । कृ॒ष्ण: । द॒शऽभि॑: । स॒हस्रै॑: ॥ आव॑त् । तम् । इन्द्र॑: । शच्या॑ । धम॑न्तम् । अप॑ । स्नेहि॑ती: । नृ॒ऽमना॑: । अ॒ध॒त्त॒ ॥१३७.७॥
स्वर रहित मन्त्र
अव द्रप्सो अंशुमतीमतिष्ठदियानः कृष्णो दशभिः सहस्रैः। आवत्तमिन्द्रः शच्या धमन्तमप स्नेहितीर्नृमणा अधत्त ॥
स्वर रहित पद पाठअव । द्रप्स: । अंशुऽमतीम् । अतिष्ठत् । इयान: । कृष्ण: । दशऽभि: । सहस्रै: ॥ आवत् । तम् । इन्द्र: । शच्या । धमन्तम् । अप । स्नेहिती: । नृऽमना: । अधत्त ॥१३७.७॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 137; मन्त्र » 7
मन्त्र विषय - রাজপ্রজাকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(দ্রপ্সঃ) দাম্ভিক, (কৃষ্ণঃ) কাক [এর মতো নিন্দিত লুটপাটকারী শত্রু] (দশভিঃ সহস্রৈঃ) দশ সহস্র [বৃহৎ সেনাবাহিনীর] সহিত (ইয়ানঃ) চলে/গমন করে (অংশুমতীম্) বিভক্তকারীর [সীমাযুক্ত নদীর-ম০ ৮] উপর (অব অতিষ্ঠৎ) অবস্থিত/স্থিত হয়েছে। (নৃমণাঃ) নেতৃ তূল্য মনসম্পন্ন (ইন্দ্রঃ) ইন্দ্র [মহান প্রতাপী বীর] (তম্ ধমন্তম্) সেই হাঁপানো ব্যক্তিকে (শচ্যা) বুদ্ধি দ্বারা (আবৎ) রক্ষা করেছে এবং (স্নেহিতীঃ) নিজের মারণশীল সেনাদের (অপ অধত্ত) অপসারণ করেছে॥৭॥
भावार्थ - যে শত্রু আক্রমণ করে এবং ক্লান্ত হয়ে পরাজয় স্বীকার করে, বীর রাজা তাঁকে জীবিত ছেড়ে দিয়ে মিত্র করুক এবং যথোচিত প্রবন্ধ/ব্যবস্থা করে নিজের সৈন্যবাহিনী প্রত্যাহার করুক॥৭॥ মন্ত্র ৭-১১ ঋগ্বেদে আছে-৮।৯৬ [সায়ণভাষ্য ৮]। ১৩-১৭; মন্ত্র ৭ সামবেদ-পূ০ ৪।৪।১ ॥
इस भाष्य को एडिट करें