English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 11/ मन्त्र 4
सूक्त - ब्रह्मा, भृग्वङ्गिराः
देवता - इन्द्राग्नी, आयुः, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - शक्वरीगर्भा जगती
सूक्तम् - दीर्घायुप्राप्ति सूक्त
श॒तं जी॑व श॒रदो॒ वर्ध॑मानः श॒तं हे॑म॒न्तान्छ॒तमु॑ वस॒न्तान्। श॒तं त॒ इन्द्रो॑ अ॒ग्निः स॑वि॒ता बृह॒स्पतिः॑ श॒तायु॑षा ह॒विषाहा॑र्षमेनम् ॥
स्वर सहित पद पाठश॒तम् । जी॒व॒ । श॒रद॑: । वर्ध॑मान: । श॒तम् । हे॒म॒न्तान् । श॒तम् । ऊं॒ इति॑ । व॒स॒न्तान् ।श॒तम् । ते॒ । इन्द्र॑: । अ॒ग्नि: । स॒वि॒ता । बृह॒स्पति॑: । श॒तऽआ॑युषा । ह॒विषा॑ । आ । अ॒हा॒र्ष॒म् । ए॒न॒म् ॥११.४॥
स्वर रहित मन्त्र
शतं जीव शरदो वर्धमानः शतं हेमन्तान्छतमु वसन्तान्। शतं त इन्द्रो अग्निः सविता बृहस्पतिः शतायुषा हविषाहार्षमेनम् ॥
स्वर रहित पद पाठशतम् । जीव । शरद: । वर्धमान: । शतम् । हेमन्तान् । शतम् । ऊं इति । वसन्तान् ।शतम् । ते । इन्द्र: । अग्नि: । सविता । बृहस्पति: । शतऽआयुषा । हविषा । आ । अहार्षम् । एनम् ॥११.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 11; मन्त्र » 4
मन्त्र विषय - রোগনাশনায়োপদেশঃ
भाषार्थ -
(বর্ধমানঃ+ত্বম্) বর্ধমান তুমি (শতম্ শরদঃ) শত শরদ্ ঋতু পর্যন্ত (শতম্ হেমন্তান্) শত শীত ঋতু পর্যন্ত (উ) এবং (শতম্ বসন্তান্) শত বসন্ত ঋতু পর্যন্ত (জীব) জীবিত থাকো। (ইন্দ্রঃ) ঐশ্বর্যবান্ (অগ্নিঃ) তেজস্বী বিদ্বান্, (সবিতা) সর্বপ্রেরক, (বৃহস্পতিঃ+অহং জীবঃ) বৃহৎ-মহৎ এর রক্ষক আমি (শতম্) অনেক প্রকারে (তে) তোমার জন্য (শতায়ুষা) শত জীবন শক্তিসম্পন্ন (হবিষা) আত্মদান বা ভক্তি দ্বারা (এনম্) এই [আত্মা]কে (আ অহার্ষম্) উন্নীত করেছি॥৪॥
भावार्थ - মনুষ্য সঠিকভাবে বর্ষা, শীত ও উষ্ণ ঋতু সহ্য করে অনেক প্রকারে মন্ত্রোক্ত বিধির ওপর বিদ্যাদিবল দ্বারা শক্তিশালী হয়ে জীবিকা উপার্জন করে আত্মার উন্নতি করে/করুক॥৪॥ ঋগ্বেদে (ইন্দ্রঃ অগ্নিঃ)=ইন্দ্রাগ্নী এবং (আ অহার্ষম্ এনম্)=[ইমম্ পুনঃ দুঃ] ॥
इस भाष्य को एडिट करें