English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 11/ मन्त्र 6
सूक्त - ब्रह्मा, भृग्वङ्गिराः
देवता - इन्द्राग्नी, आयुः, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - दीर्घायुप्राप्ति सूक्त
इ॒हैव स्तं॑ प्राणापानौ॒ माप॑ गातमि॒तो यु॒वम्। शरी॑रम॒स्याङ्गा॑नि ज॒रसे॑ वहतं॒ पुनः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒ह । ए॒व । स्त॒म् । प्रा॒णा॒पा॒नौ॒ । मा । अप॑ । गा॒त॒म् । इ॒त: । यु॒वम् । शरी॑रम् । अ॒स्य॒ । अङ्गा॑नि । ज॒रसे॑ । व॒ह॒त॒म् । पुन॑: ॥११.६॥
स्वर रहित मन्त्र
इहैव स्तं प्राणापानौ माप गातमितो युवम्। शरीरमस्याङ्गानि जरसे वहतं पुनः ॥
स्वर रहित पद पाठइह । एव । स्तम् । प्राणापानौ । मा । अप । गातम् । इत: । युवम् । शरीरम् । अस्य । अङ्गानि । जरसे । वहतम् । पुन: ॥११.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 11; मन्त्र » 6
मन्त्र विषय - রোগনাশনায়োপদেশঃ
भाषार्थ -
(প্রাণাপানৌ) হে শ্বাস-প্রশ্বাস ! (যুবম্) তোমরা (ইহ এব) এর মধ্যেই [এই প্রাণীর মধ্যেই] (স্তম্) থাকো, (ইতঃ) এর [এই প্রাণীর] থেকে (মা অপ গাতম্) দূরে যেওনা/অপগত হয়োনা। (অস্য) এই [প্রাণীর] (শরীরম্) শরীর ও (অঙ্গানি) অঙ্গ-প্রত্যঙ্গকে (জরসে) স্তুতির জন্য (পুনঃ) অবশ্যই (বহতম্) তোমরা নিয়ে চলো ॥৬॥
भावार्थ - প্রাণ ও অপান বায়ুর সঞ্চার সঠিক না হলে, রক্ত জমাট বেঁধে রোগ সৃষ্টি হয়, তাই মনুষ্য নিজের শরীরে বায়ু সঞ্চার সঠিক রেখে দৃঢ় শরীরযুক্ত হোক এবং স্তুতি প্রাপ্ত করুক ॥৬॥
इस भाष्य को एडिट करें