पदार्थः -
(बृहती उषासानक्ता) महत्त्वपूर्णे अहोरात्रे “अहोरात्रे वा उषासानक्तौ [ऐ० २।४] उषासानक्ता रात्रिदिने [यजु० २७।१७ दयानन्दः] जीवनेऽभ्युदयनिःश्रेयसौ (सुपेशसा द्यावाक्षामा सुरूपौ सुनिरूपणीयौ द्युलोकभूलोकौ “इमे वै द्यावापृथिवी द्यावाक्षामा” [श० ६।७।२।३] जीवनस्य सुनिरूपणीये ज्ञानकर्मणी (मित्रः-वरुणः-अर्यमा) अग्निः-मेघः सूर्यः-जीवने श्वासप्रश्वासौ मुख्यप्राणश्च (हुवे) इत्येतान् आमन्त्रये-धारयामि (इन्द्रं मरुतः पर्वतान्) विद्युतं विविध-वायून् पर्वतान् तथा जीवनेऽन्तरात्मानं नाडीगतप्राणान् पर्ववतोऽवयवान् (अपः-आदित्यान् द्यावापृथिवी) जलम्-किरणान् प्रकाशभूभागौ जीवने रसं रसादातॄन्-आशयान् रक्ताशयान् तेजोधारणबले (अपः स्वः) अन्तरिक्षम् “आपोऽन्तरिक्षनाम” [निघं०१।३] प्रकाशलोकं च जीवने शरीरान्तर्गतमवकाशं स्वीरयितारं मस्तिष्कं च हुवे-सम्यग्धारयामि ॥१॥

Meaning -
I invoke the rising dawn of the light of day and the soothing darkness of restful night, the radiant illuminative heaven and the vast sheltering stabilising earth, both great and expansive, beautiful and beatific, I invoke Varuna, oceans of earth and spatial vapours, Mitra, friendly warmth of the sun, Aryama, refreshing breezes, Indra, infinite energy and power of nature, Maruts, stormy forces of the winds, clouds and mountains, sun rays, zodiacs of the sun, radiative energy of the sun and magnetic and gravitational energy of earth, the middle regions of space for expansion and the highest regions of light for illumination.

भावार्थ - महत्त्वपूर्ण दिवस-रात्र, अग्नी, मेघ, सूर्य, विद्युत, वायू, पर्वत, जल, किरणे, प्रकाश, भूतल, अंतरिक्ष, प्रकाशलोक, परमेश्वराने माणसांच्या लाभासाठी रचलेले आहे. त्यांच्यापासून लाभ घेतला पाहिजे व अभ्युदय नि:श्रेयस श्वास प्रश्वास प्राणी, अंतरात्मा नाडीतील प्राण, सांधेयुक्त अवयव, रस घेणारे रक्ताशय, तेज व धारण बल अवकाश-रोम छिद्र इत्यादी व मस्तिष्क जीवनात धारण करण्यायोग्य उपयोगी पदार्थ आहेत. ॥१॥