English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 10/ मन्त्र 6
सूक्त - अथर्वा
देवता - जातवेदाः, पशुसमूहः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - रायस्पोषप्राप्ति सूक्त
इडा॑यास्प॒दं घृ॒तव॑त्सरीसृ॒पं जात॑वेदः॒ प्रति॑ ह॒व्या गृ॑भाय। ये ग्रा॒म्याः प॒शवो॑ वि॒श्वरू॑पा॒स्तेषां॑ सप्ता॒नां मयि॒ रन्ति॑रस्तु ॥
स्वर सहित पद पाठइडा॑या: । प॒दम् । घृतऽव॑त् । स॒री॒सृ॒पम् । जात॑ऽवेद: । प्रति॑ । ह॒व्या । गृ॒भा॒य॒ । ये । ग्रा॒म्या: । प॒शव॑: । वि॒श्वऽरू॑पा: । तेषा॑म् । स॒प्ता॒नाम् । मयि॑ । रन्ति॑: । अ॒स्तु॒ ॥१०.६॥
स्वर रहित मन्त्र
इडायास्पदं घृतवत्सरीसृपं जातवेदः प्रति हव्या गृभाय। ये ग्राम्याः पशवो विश्वरूपास्तेषां सप्तानां मयि रन्तिरस्तु ॥
स्वर रहित पद पाठइडाया: । पदम् । घृतऽवत् । सरीसृपम् । जातऽवेद: । प्रति । हव्या । गृभाय । ये । ग्राम्या: । पशव: । विश्वऽरूपा: । तेषाम् । सप्तानाम् । मयि । रन्ति: । अस्तु ॥१०.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 10; मन्त्र » 6
विषय - स्वाध्याय+यज्ञ
पदार्थ -
१. (इडाया:) = इस वेदवाणी का (पदम्) = शब्द (घृतवत्) = मेरे लिए ज्ञान की दीप्सिवाला हो तथा (सरीसृपम्) = मुझे खूब ही क्रियाशील बनाए। हे (जातवेदः) = अग्ने ! तू (हव्या) = हव्यों को (प्रतिगृभाय) = प्रतिदिन ग्रहण करनेवाला हो, अर्थात् मैं प्रतिदिन अग्निहोत्र करनेवाला बनूं। स्वाध्याय के द्वारा मैं अपने ज्ञान को बढ़ाऊँ, उस ज्ञान के अनुसार गतिवाला होऊँ तथा यज्ञशील बनें। २. (ये) = जो भी (विश्वरूपा:) = नानारूपोंवाले (ग्राम्या: पशव:) = ग्रामवासी प्राणी हैं, (तेषाम्) = उन (समानाम्) = सर्पणशील प्राणियों की (मयि) = मुझमें (रन्ति) = प्रीति (अस्तु) = हो।
भावार्थ -
हम स्वाध्याय व यज्ञ को अपनाएँ। हम सब प्राणियों के प्रिय हों।
इस भाष्य को एडिट करें