English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 17/ मन्त्र 3
वि॑षू॒वृदिन्द्रो॒ अमु॑तेरु॒त क्षु॒धः स इद्रा॒यो म॒घवा॒ वस्व॑ ईशते। तस्येदि॒मे प्र॑व॒णे स॒प्त सिन्ध॑वो॒ वयो॑ वर्धन्ति वृष॒भस्य॑ शु॒ष्मिणः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठवि॒षु॒ऽवृत् । इन्द्र॑: । अम॑ते: । उ॒त । क्षु॒ध: । स: । इत् । रा॒य: । म॒घऽवा॑ । वस्व॑: । ई॒श॒ते॒ ॥ तस्य॑ । इत् । इ॒मे। प्र॒व॒णे । स॒प्त । सिन्ध॑व: । वय॑: । व॒र्ध॒न्ति॒ । वृ॒ष॒भस्य॑ । शु॒ष्मिण॑: ॥१७.३॥
स्वर रहित मन्त्र
विषूवृदिन्द्रो अमुतेरुत क्षुधः स इद्रायो मघवा वस्व ईशते। तस्येदिमे प्रवणे सप्त सिन्धवो वयो वर्धन्ति वृषभस्य शुष्मिणः ॥
स्वर रहित पद पाठविषुऽवृत् । इन्द्र: । अमते: । उत । क्षुध: । स: । इत् । राय: । मघऽवा । वस्व: । ईशते ॥ तस्य । इत् । इमे। प्रवणे । सप्त । सिन्धव: । वय: । वर्धन्ति । वृषभस्य । शुष्मिण: ॥१७.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 17; मन्त्र » 3
मन्त्र विषय - রাজপ্রজাকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(ইন্দ্রঃ) ইন্দ্র [মহাপ্রতাপী রাজা] (অমতেঃ) দারিদ্রতা (উত) এবং (ক্ষুধঃ) ক্ষুধার (বিষুবৃৎ) সার্বিক নিবারণকারী, (সঃ ইৎ) তিনিই (মঘবা) মহাধনী (রায়ঃ) ধনসম্পদ ও (বস্বঃ) বস্তুর (ঈশতে) স্বামী। (তস্য ইৎ) সেই (বৃষভস্য) শ্রেষ্ঠ (শুষ্মিণঃ) মহাবলশালীর (প্রবণে) সেবাধীন দীর্ঘ রাজ্যে (ইমে) এই (সপ্ত সিন্ধবঃ) প্রবাহমান সাত সমুদ্ররূপী ছিদ্র [আমাদের দুই কান, দুই নাসারন্ধ্র, দুই চোখ ও এক মুখ- অথর্ব০ ১০/২/৬] (বয়ঃ) অন্ন (বর্ধন্তি) বৃদ্ধি করে।।৩।।
भावार्थ - ধার্মিক প্রতাপী, ধনী রাজার সুনীতি দ্বারা প্রজাগণ জিতেন্দ্রিয় হয়ে বিদ্যাবৃদ্ধি করে ধনবান্ এবং অন্নবান হোক।।৩।।
इस भाष्य को एडिट करें