English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 91/ मन्त्र 4
अ॒वो द्वाभ्यां॑ प॒र एक॑या॒ गा गुहा॒ तिष्ठ॑न्ती॒रनृ॑तस्य॒ सेतौ॑। बृह॒स्पति॒स्तम॑सि॒ ज्योति॑रि॒च्छन्नुदु॒स्रा आक॒र्वि हि ति॒स्र आवः॑ ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒व: । द्वाभ्या॑म् । प॒र: । एक॑या । गा: । गुहा॑ । तिष्ठ॑न्ती: । अनृ॑तस्य । सेतौ॑ । बृह॒स्पति॑: । तम॑सि । ज्योति॑: । इ॒च्छन् । उत् । उ॒स्रा: । आ । अ॒क॒: । वि । हि । ति॒स्र: । आव॒रित्याथ॑: ॥९१.४॥
स्वर रहित मन्त्र
अवो द्वाभ्यां पर एकया गा गुहा तिष्ठन्तीरनृतस्य सेतौ। बृहस्पतिस्तमसि ज्योतिरिच्छन्नुदुस्रा आकर्वि हि तिस्र आवः ॥
स्वर रहित पद पाठअव: । द्वाभ्याम् । पर: । एकया । गा: । गुहा । तिष्ठन्ती: । अनृतस्य । सेतौ । बृहस्पति: । तमसि । ज्योति: । इच्छन् । उत् । उस्रा: । आ । अक: । वि । हि । तिस्र: । आवरित्याथ: ॥९१.४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 91; मन्त्र » 4
मन्त्र विषय - পরমাত্মগুণোপদেশঃ
भाषार्थ -
(তমসি) অন্ধকারে/প্রলয়ে (জ্যোতিঃ) প্রকাশ (ইচ্ছন্) অভিলাষী (বৃহস্পতিঃ) বৃহস্পতি [বৃহৎ ব্রহ্মাণ্ডের স্বামী পরমেশ্বর] (দ্বাভ্যাম্) দ্বিবিধ অবস্থা [প্রলয়-সৃজন অবস্থায়] এবং (একয়া) এক [স্থিত অবস্থায়] (অনৃতস্য) অসত্যের [অজ্ঞানের] (সেতৌ) বন্ধনে (গুহা) গুহা [গুপ্ত বা অজ্ঞান দশার] মধ্যবর্তী/মাঝে (অবঃ) নীচে এবং (পরঃ) ঊর্ধ্বে (তিষ্ঠন্তীঃ) বর্তমান হয়ে, (গাঃ) বেদবাণী এবং (তিস্রঃ) ত্রিবিধ (উস্রাঃ) [সূর্য, অগ্নি ও বিদ্যুৎ রূপ] প্রকাশকে (হি) নিশ্চিতরূপে (উৎ) উত্তম রীতি দ্বারা (আ অকঃ) আকার রূপ দিয়েছেন এবং (বি আবঃ) প্রকট করেছেন ॥৪॥
भावार्थ - যে পদার্থ প্রলয়, সৃষ্টি ও স্থিতির অনাদি চক্রে প্রলয়ের অবস্থায় সূক্ষ্মরূপে অস্তিত্বমান, তা পরমাত্মার ইচ্ছায় আকার পেয়ে সংসারে প্রকট হয় ॥৪॥
इस भाष्य को एडिट करें