English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 91/ मन्त्र 1
इ॒मां धियं॑ स॒प्तशी॑र्ष्णीं पि॒ता न॑ ऋ॒तप्र॑जातां बृह॒तीम॑विन्दत्। तु॒रीयं॑ स्विज्जनयद्वि॒श्वज॑न्यो॒ऽयास्य॑ उ॒क्थमिन्द्रा॑य॒ शंस॑न् ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒माम् । धिय॒म् । स॒प्तऽशी॑र्ष्णीम् । पि॒ता । न॒: । ऋ॒तऽप्र॑जाताम् । बृह॒तीम् । अ॒वि॒न्द॒त् ॥ तु॒रीय॑म् । स्वि॒त् । ज॒न॒य॒त् । वि॒श्वऽज॑न्य: । अ॒यास्य॑ । उ॒क्थम् । इन्द्रा॑य । शंस॑न् ॥९१.१॥
स्वर रहित मन्त्र
इमां धियं सप्तशीर्ष्णीं पिता न ऋतप्रजातां बृहतीमविन्दत्। तुरीयं स्विज्जनयद्विश्वजन्योऽयास्य उक्थमिन्द्राय शंसन् ॥
स्वर रहित पद पाठइमाम् । धियम् । सप्तऽशीर्ष्णीम् । पिता । न: । ऋतऽप्रजाताम् । बृहतीम् । अविन्दत् ॥ तुरीयम् । स्वित् । जनयत् । विश्वऽजन्य: । अयास्य । उक्थम् । इन्द्राय । शंसन् ॥९१.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 91; मन्त्र » 1
मन्त्र विषय - পরমাত্মগুণোপদেশঃ
भाषार्थ -
(নঃ) আমাদর (পিতা) পিতা [মনুষ্য] (ঋতপ্রজাতাম্) সত্য [অবিনাশী পরমাত্মা] হতে উৎপন্ন হয়ে (সপ্তশীর্ষ্ণীম্) [দুই কান, দুই নাসারন্ধ্র, দুই চোখ এবং এক মুখ -অ০ ১০।২।৬] সপ্ত গোলককে শির-এ [আশ্রয় প্রদায়ী] (ইমাম্) এই (বৃহতীম্) বৃহৎ (ধিয়ম্) বুদ্ধি (অবিন্দৎ) প্রাপ্ত হয়েছে। (বিশ্বজন্যঃ) সকল মনুষ্যের হিতকারী, (অয়াস্যঃ) শুভ কর্মে স্থিত মনুষ্য (ইন্দ্রায়) ইন্দ্রের [পরম ঐশ্বর্যবান জগদীশ্বরের] (স্বিৎ) ই (শংসন্) স্তুতি-গায়ন পূর্বক [তুরীয়ম্] বলযুক্ত (উক্থম্) বচন (জনয়ৎ) প্রকট করেছে॥১॥
भावार्थ - পরমাত্মা কৃত যে সত্য বেদবাণীকে পূর্বপুরুষরি পরম্পরার মাধ্যমে নিরীক্ষণপূর্বক গ্রহণ করে এসেছে, বিদ্বানগণ সেই বেদবাণীর পালন করে পরমেশ্বরের স্তুতি করে নিজ আত্মাকে সমৃদ্ধ করে/করুক ॥১॥ এই সূক্ত ঋগ্বেদ -১০।৬৭।১-১২ ॥ এ আছে।
इस भाष्य को एडिट करें