अथर्ववेद - काण्ड 5/ सूक्त 30/ मन्त्र 14
प्रा॒णेना॑ग्ने॒ चक्षु॑षा॒ सं सृ॑जे॒मं समी॑रय त॒न्वा॒ सं बले॑न। वेत्था॒मृत॑स्य॒ मा नु गा॒न्मा नु भूमि॑गृहो भुवत् ॥
स्वर सहित पद पाठप्रा॒णेन॑ । अ॒ग्ने॒ । चक्षु॑षा । सम् । सृ॒ज॒ । इ॒मम् । सम् । ई॒र॒य॒ । त॒न्वा᳡ । सम् । बले॑न । वेत्थ॑ । अ॒मृत॑स्य । मा । नु । गा॒त् । मा । नु । भूमि॑ऽगृह: । भु॒व॒त् ॥३०.१४॥
स्वर रहित मन्त्र
प्राणेनाग्ने चक्षुषा सं सृजेमं समीरय तन्वा सं बलेन। वेत्थामृतस्य मा नु गान्मा नु भूमिगृहो भुवत् ॥
स्वर रहित पद पाठप्राणेन । अग्ने । चक्षुषा । सम् । सृज । इमम् । सम् । ईरय । तन्वा । सम् । बलेन । वेत्थ । अमृतस्य । मा । नु । गात् । मा । नु । भूमिऽगृह: । भुवत् ॥३०.१४॥
अथर्ववेद - काण्ड » 5; सूक्त » 30; मन्त्र » 14
विषय - मा नु भूमिगृहः भुवत्
पदार्थ -
१. हे (अग्ने) = परमात्मन् ! इमम्-इस व्यक्ति को (प्राणेन चक्षुषा संसज) = प्राण व दर्शनशक्ति से संसृष्ट कीजिए। इसे (तन्वा) = शरीर की शक्तियों के विस्तार से तथा (बलेन) = बल से (सं सं ईरय) = सम्यक् प्रेरित कीजिए। शरीरशक्ति-विस्तार तथा बल से युक्त हुआ-हुआ यह अपने कार्यों को सम्यक् करनेवाला हो। २. हे प्रभो! आप (अमृतस्य वेत्थ) = अमृत को जानते हैं-नीरोगता प्राप्त कराते हैं। (मा नु गात्) = यह व्यक्ति शरीर को छोड़कर चला न जाए (मा नु भूमिगृहः भुवत्) = मत ही भूमिरूप गृहवाला हो जाए-मिट्टी में न मिल जाए।
भावार्थ -
प्राणशक्ति, दर्शनशक्ति, शक्तियुक्त शरीर व बल से युक्त यह व्यक्ति नीरोग हो, यह मिट्टी में न मिल जाए।
इस भाष्य को एडिट करें