English
अथर्ववेद - काण्ड 11/ सूक्त 4/ मन्त्र 25
सूक्त - भार्गवो वैदर्भिः
देवता - प्राणः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - प्राण सूक्त
ऊ॒र्ध्वः सु॒प्तेषु॑ जागार न॒नु ति॒र्यङ्नि प॑द्यते। न सु॒प्तम॑स्य सु॒प्तेष्वनु॑ शुश्राव॒ कश्च॒न ॥
स्वर सहित पद पाठऊ॒र्ध्व: । सु॒प्तेषु॑ । जा॒गा॒र॒ । न॒नु । ति॒र्यङ् । नि । प॒द्य॒ते॒ । न । सु॒प्तम् । अ॒स्य॒ । सु॒प्तेषु॑ । अनु॑ । शु॒श्रा॒व॒ । क: । च॒न ॥६.२५॥
स्वर रहित मन्त्र
ऊर्ध्वः सुप्तेषु जागार ननु तिर्यङ्नि पद्यते। न सुप्तमस्य सुप्तेष्वनु शुश्राव कश्चन ॥
स्वर रहित पद पाठऊर्ध्व: । सुप्तेषु । जागार । ननु । तिर्यङ् । नि । पद्यते । न । सुप्तम् । अस्य । सुप्तेषु । अनु । शुश्राव । क: । चन ॥६.२५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 11; सूक्त » 4; मन्त्र » 25
পদার্থ -
ঊর্ধ্বঃ সুপ্তেষু জাগার ননু তির্য়ঙ্নিপদ্যতে।
ন সুপ্তমস্য সুপ্তেষ্বনু শুশ্রাব কশ্চন ।।৫২।।
(অথর্ব ১১।৪।২৫)
পদার্থঃ (সুপ্তেষু) ঘুমিয়ে থাকা প্রাণীর মাঝে থেকেও প্রাণ নামক পরমাত্মা (ঊর্ধ্বঃ) উপরে থেকে (জাগার) জেগে থাকেন। (তির্য়ক্) এর অন্যথা (ন নু নিপদ্যতে) কখনো হয় না। (সুপ্তেষু) সুপ্ত প্রাণীর মত (অস্য সুপ্তম্) এই পরমাত্মার সুপ্তাবস্থার কথা (কশ্চন) কেউই (ন অনু শুশ্রাব) কখনো শোনে নি।
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ সকল প্রাণী নিদ্রাস্থিত হলেও জীবনদাতা পরমাত্মা কখনো নিদ্রা যান না। তিনি সদা জাগ্রত। কখনোই কোন মানুষ পরমাত্মার নিদ্রাবস্থার কথা শ্রবণ করে নি ।।৫২।।
इस भाष्य को एडिट करें