Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 30/ मन्त्र 11
    ऋषिः - नारायण ऋषिः देवता - विद्वान् देवता छन्दः - स्वराडतिशक्वरी स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    5

    अर्मे॑भ्यो हस्ति॒पं ज॒वाया॑श्व॒पं पुष्ट्यै॑ गोपा॒लं वी॒र्य्यायाविपा॒लं तेज॑सेऽजपा॒लमिरा॑यै की॒नाशं॑ की॒लाला॑य सुराका॒रं भ॒द्राय॑ गृह॒पꣳ श्रेय॑से वित्त॒धमाध्य॑क्ष्यायानुक्ष॒त्तार॑म्॥११॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अर्मे॑भ्यः। ह॒स्ति॒पमिति॑ हस्ति॒ऽपम्। ज॒वाय॑। अ॒श्व॒पमित्य॑श्व॒ऽपम्। पुष्ट्यै॑। गो॒पा॒लमिति॑ गोऽपा॒लम्। वी॒र्य्या᳖य। अ॒वि॒पा॒लमित्य॑विऽपा॒लम्। तेज॑से। अ॒ज॒पा॒लमित्य॑जऽपा॒लम्। इरा॑यै। की॒नाश॑म्। की॒लाला॑य। सु॒रा॒का॒रमिति॑ सुराऽका॒रम्। भ॒द्राय॑। गृ॒ह॒पमिति॑ गृह॒ऽपम्। श्रेय॑से। वि॒त्त॒धमिति॑ वित्त॒ऽधम्। आध्य॑क्ष्यायेत्या॒धि॑ऽअक्ष्याय। अ॒नु॒क्ष॒त्तार॒मित्य॑नुऽक्ष॒त्तार॑म् ॥११ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अर्मेभ्यो हस्तिपञ्जवायाश्वपम्पुष्ट्यै गोपालँवीर्यायाविपालन्तेजसे जपालमिरायै कीनाशङ्कीलालाय सुराकारम्भद्राय गृहपँ श्रेयसे वित्तधमाध्यक्ष्यायानुक्षत्तारम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अर्मेभ्यः। हस्तिपमिति हस्तिऽपम्। जवाय। अश्वपमित्यश्वऽपम्। पुष्ट्यै। गोपालमिति गोऽपालम्। वीर्य्याय। अविपालमित्यविऽपालम्। तेजसे। अजपालमित्यजऽपालम्। इरायै। कीनाशम्। कीलालाय। सुराकारमिति सुराऽकारम्। भद्राय। गृहपमिति गृहऽपम्। श्रेयसे। वित्तधमिति वित्तऽधम्। आध्यक्ष्यायेत्याधिऽअक्ष्याय। अनुक्षत्तारमित्यनुऽक्षत्तारम्॥११॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 30; मन्त्र » 11
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे परमेश्‍वर अधवा हे राजन् आपण (अर्मेभ्यः) प्राप्त म्हणजे (राज्याचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी) (हस्तिपम्) हत्तींचे रक्षक (प्रशिक्षित माहूत) (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (जवाय) वेगाने (गती वा प्रवास करण्यासाठी) (अश्‍वपम्) घोड्यांचे पालक-प्रशिक्षक यांना, तसेच (पुष्ट्यै) पोषकत्व शक्ती ठेवण्यासाठी (गोपालम्) गोपाल्, गवळी आदी (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (वीर्याय) वीर्य वृद्धीसाठी (अविपालम्) धनगर (शेळी व मेंढीपालन करून दूध वाढविणारे, त्या दुधाचे सेवन करण्यामुळे उत्कृष्ट धनगर उत्पन्न व्हावेत. (तेजसे) तेजवृद्धीसाठी (अजपालम्) शेळी-बकरे पाळणारे (उत्पन्न करा) (शेळीच्या दुधामुळे शरीरात तेज निर्माण होते) (इरायै) अन्नवृद्धीसाठी (कीनाशम्) कृषक आणि (कीलालाय) अन्नासाठी (सुराकारम्) सोम आदी औषधींचा रस काढणारे कर्म कर (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (भद्राय) कल्याणासाठी (गृहपम्) गृहरक्षक (चौकीदार, पहारेकरी, राजपुरूष आदी) तसेच (श्रेयसे) धर्म, अर्थ, आणि काम यांच्या प्राप्तीसाठी (वित्तधम्) धन धारण करणारे (दानी स्वभावाचे श्रीमंत वैश्य आदी अथवा राजकोष आदी (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (अध्यक्ष्याय) अध्यक्षांच्या सम्मान प्रतिष्ठेसाठी (अनुक्षत्तारम्) अनुकूल सारथी (उत्पन्न करा-निर्माण करा) ॥11॥

    भावार्थ - भावार्थ - राजपुरूषांनी सुप्रशिक्षित हत्ती आदी पशूंचे स्वामी असलेल्या लोकांना आपलेसे करावे आणि त्यांच्यामार्फत अनेक उपयोग कामें पूर्ण करून घ्यावीत ॥11॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top