Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 30/ मन्त्र 12
    ऋषिः - नारायण ऋषिः देवता - विद्वान् देवता छन्दः - विराट् संकृतिः स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    5

    भायै॑ दार्वा॒हारं प्र॒भाया॑ऽअग्न्ये॒धं ब्र॒ध्नस्य॑ वि॒ष्टपा॑याभिषे॒क्तारं॒ वर्षिष्ठाय॒ नाका॑य परिवे॒ष्टारं॑ देवलो॒काय॑ पेशि॒तारं॑ मनुष्यलो॒काय॑ प्रकरि॒तार॒ꣳ सर्वे॑भ्यो लो॒केभ्य॑ऽउपसे॒क्तार॒मव॑ऽऋत्यै व॒धायो॑पमन्थि॒तारं॒ मेधा॑य वासः पल्पू॒लीं प्र॑का॒माय॑ रजयि॒त्रीम्॥१२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    भायै॑। दा॒र्वा॒हा॒रमिति॑ दारुऽआहा॒रम्। प्र॒भाया॒ इति॑ प्र॒ऽभायै॑। अ॒ग्न्ये॒धमित्य॑ग्निऽए॒धम्। ब्र॒ध्नस्य॑। वि॒ष्टपा॑य। अ॒भि॒षे॒क्तार॑म्। अ॒भि॒से॒क्तार॒मित्य॑भिऽसे॒क्तार॑म्। वर्षि॑ष्ठाय। नाका॑य। प॒रि॒वे॒ष्टार॒मिति॑ परिऽवे॒ष्टार॑म्। दे॒व॒लो॒कायेति॑ देवऽलो॒काय॑। पेशि॒तार॑म्। म॒नु॒ष्य॒लो॒कायेति॑ मनुष्यऽलो॒काय॑। प्र॒क॒रि॒तार॒मिति॑ प्रऽकरि॒तार॑म्। सर्वे॑भ्यः। लो॒केभ्यः॑। उ॒प॒से॒क्तार॒मित्यु॑पऽसे॒क्ता॑रम्। अव॑ऽऋत्या॒ इत्यव॑ऽऋत्यै। व॒धाय॑। उ॒प॒म॒न्थि॒तार॒मित्यु॑पऽमन्थि॒ता॑रम्। मेधा॑य। वा॒सः॒प॒ल्पू॒लीमिति॑ वासःऽपल्पू॒लीम्। प्र॒का॒मायेति॑ प्रऽका॒माय॑। र॒ज॒यि॒त्रीम् ॥१२ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    भायै दार्वाहारम्प्रभायाऽअग्न्येधम्ब्रध्नस्य विष्टपायाभिषेक्तारँवर्षिष्ठाय नाकाय परिवेष्टारन्देवलोकाय पेशितारम्मनुष्यलोकाय प्रकरितारँ सर्वेभ्यो लोकेभ्योऽउपसेक्तारमवऋत्यै बधायोपमन्थितारम्मेधाय वासःपल्पूलीम्प्रकामाय रजयित्रीम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    भायै। दार्वाहारमिति दारुऽआहारम्। प्रभाया इति प्रऽभायै। अग्न्येधमित्यग्निऽएधम्। ब्रध्नस्य। विष्टपाय। अभिषेक्तारम्। अभिसेक्तारमित्यभिऽसेक्तारम्। वर्षिष्ठाय। नाकाय। परिवेष्टारमिति परिऽवेष्टारम्। देवलोकायेति देवऽलोकाय। पेशितारम्। मनुष्यलोकायेति मनुष्यऽलोकाय। प्रकरितारमिति प्रऽकरितारम्। सर्वेभ्यः। लोकेभ्यः। उपसेक्तारमित्युपऽसेक्तारम्। अवऽऋत्या इत्यवऽऋत्यै। वधाय। उपमन्थितारमित्युपऽमन्थितारम्। मेधाय। वासःपल्पूलीमिति वासःऽपल्पूलीम्। प्रकामायेति प्रऽकामाय। रजयित्रीम्॥१२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 30; मन्त्र » 12
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे जगदीश्‍वर, अथवा हे राजन्, आपण (भायै) दीप्तीसाठी (प्रकाश आणि उष्णता यासाठी) (दार्वाहसस्) लाकूड आणणारा आणि (प्रभायै) कान्ही व सौदर्यासाठी (अग्न्येधम्) अग्नी आणि इंधन आणणारी माणसें (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (ब्रध्नस्य) घोड्यासाठी आणि (विष्टपाय) मार्गासाठी (मार्गावर सुगमपणे चालण्यासाठी (अभिषेक्तारम्) अभिषेक वा राजतिलक करणारे (निर्माण करा) (वर्षिष्ठाय) अतिश्रेष्ठ उद्दिष्टासाठी व (नाकाय) दुःखरहित सुखविशेषासाठी (परिवेष्टारं) भोजन वाढणारे वा जीवनासाठी आवश्यक वस्तू गृहस्थांना पुरविणारे लोक (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (देवलोकाय) विद्वानांच्या दर्शनासाठी (पेशितारम्) विद्या आणि विद्येचे इतर अंगांविषयी जाणणारे लाक तसेच (मनुष्यलोकाय) मनुष्यत्व निर्माण करण्यासाठी (प्रकरितारम्) विक्षेप वा प्रतिरोध करणारे (वाईटाकडे वळणार्‍या लोकांना सन्मार्गावर व मनुष्यत्वाकडे वळविणारे उपदेशक) (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (सर्वेभ्यः) (लोकेभ्यः) सर्व लोकासाठी (विविध स्थळ, प्रदेश आदी) साठी (उपसेक्तारम्) उपसेवन करणारे (त्याची प्रगती वा विकास साधणारे) आणि (मेधाय) संगम वा ऐक्यासाठी (वासःपल्पूलीम्) वस्त्र स्वच्छ करणारी औषधी (उत्पन्न करा) (प्रकाशमय) उत्तम कामनांच्या पूर्ततेसाठी (रजयित्रीम्) वस्त्रांना चांगले रंग देणारे औषधी वा वनस्पती उत्पन्न करा. दुसरीकडे (अवऋत्यै) विकास वा प्रगतीच्या मार्गात अवरोध करणारी स्त्री अथवा (वधाय) कुणाचा वध करण्यास उद्यत अशा मनुष्यास आणि (उपमम्यितारम्) ताडना, त्रास वा अत्याचार करणार्‍या दुष्टास दूर करा वा नष्ट करा. ॥12॥

    भावार्थ - भावार्थ - राजपुरूष आदी सामाजिक कार्य करणार्‍या लोकांचे कर्तव्य आहे की त्यांनी ईश्‍वरनिर्मित या सृष्टीतून सर्व उपयोगी पदार्थ संग्रहीत करावेत आणि त्याद्वारे शारीरिक शक्ती, विद्या आणि न्याय यांची वृद्धी करून, विद्वत्संगती करावी मनुष्यांचा स्वभाव आणि वस्त्र आदींची शुद्धता याकडे लक्ष द्यावे. ॥12॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top