Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 30/ मन्त्र 22
    ऋषिः - नारायण ऋषिः देवता - राजेश्वरौ देवते छन्दः - निचृत्कृतिः स्वरः - निषादः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    3

    अथै॒तान॒ष्टौ विरू॑पा॒ना ल॑भ॒तेऽति॑दीर्घं॒ चाति॑ह्रस्वं॒ चाति॑स्थूलं॒ चाति॑कृशं॒ चाति॑शुक्लं॒ चाति॑कृष्णं॒ चाति॑कुल्वं॒ चाति॑लोमशं च। अशू॑द्रा॒ऽअब्रा॑ह्मणा॒स्ते प्रा॑जाप॒त्याः। मा॒ग॒धः पुँ॑श्च॒ली कि॑त॒वः क्ली॒बोऽशू॑द्रा॑ऽअब्रा॑ह्मणा॒स्ते प्रा॑जाप॒त्याः॥२२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अथ॑। ए॒तान्। अ॒ष्टौ। विरू॑पानिति॒ विऽरू॑पान्। आ। ल॒भ॒ते॒। अति॑दीर्घ॒मित्यति॑ऽदीर्घम्। च॒। अति॑ह्रस्व॒मित्यति॑ऽह्रस्वम्। च॒। अति॑स्थूल॒मित्यति॑ऽस्थूलम्। च॒। अति॑कृश॒मित्यति॑ऽकृशम्। च॒। अति॑शुक्ल॒मित्यति॑ऽशुक्लम्। च॒। अति॑कृष्ण॒मित्यति॑ऽकृष्णम्। च॒। अति॑कुल्व॒मित्यति॑ऽकुल्वम्। च॒। अति॑लोमश॒मित्यति॑ऽलोमशम्। च॒। अशू॑द्राः। अब्रा॑ह्मणाः। ते। प्रा॒जा॒प॒त्या इति॑ प्राजाऽप॒त्याः। मा॒ग॒धः। पुँ॒श्च॒ली। कि॒त॒वः। क्लीबः॒। अशू॑द्राः। अब्रा॑ह्मणाः। ते। प्रा॒जा॒प॒त्या इति॑ प्राजाऽप॒त्याः ॥२२ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अथैतानष्टौ विरूपानालभतेतिदीर्घञ्चातिह््रस्वञ्चातिस्थूलञ्चातिकृशञ्चातिशुक्लञ्चातिकृष्णञ्चातिकुल्वञ्चातिलोमशञ्च । अशूद्राऽअब्राह्मणास्ते प्राजापत्याः । मागधः पुँश्चली कितवः क्लीबो शूद्राऽअब्राह्मणास्ते प्राजापत्याः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अथ। एतान्। अष्टौ। विरूपानिति विऽरूपान्। आ। लभते। अतिदीर्घमित्यतिऽदीर्घम्। च। अतिह्रस्वमित्यतिऽह्रस्वम्। च। अतिस्थूलमित्यतिऽस्थूलम्। च। अतिकृशमित्यतिऽकृशम्। च। अतिशुक्लामित्यतिऽशुक्लम्। च। अतिकृष्णमित्यतिऽकृष्णम्। च। अतिकुल्वमित्यतिऽकुल्वम्। च। अतिलोमशमित्यतिऽलोमशम्। च। अशूद्राः। अब्राह्मणाः। ते। प्राजापत्या इति प्राजाऽपत्याः। मागधः। पुँश्चली। कितवः। क्लीबः। अशूद्राः। अब्राह्मणाः। ते। प्राजापत्या इति प्राजाऽपत्याः॥२२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 30; मन्त्र » 22
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे राजा जनहो, ज्याप्रमाणे एक विद्वान (अतिदीधर्म) अति विशाल (च) आणि (अतिह्नस्वम्) अतिलघु वा लहान (च) तसेच (अतिस्थूलम्) अतिस्थूल शरीराच्या मनुष्याला (च) आणि (अतिकृशम्) अतिदुबळ्या मनुष्याला ( देखील सहाय्य करतो, त्याच्या जवळ जाऊन विचारपूस करतो, तद्वत तुम्हीही करीत जा) (च) आणखी जसा एक विद्वान (अतिशुक्लम्) अति गोरा (च) आणि (असिकृष्णम्) अतिकाळ्या (च) आणि (अतिकुलत्वम्) लोग (शरीरावरील रोम) (लव) नसलेल्या (व) आणि (अतिलोमशम्) अत्यधिक रोम वा लव असलेल्या (च) आणखी (एतान्) अन्यही अनेक (विरूपान्) रूप असलेल्या (अष्टौ) आठ लोकांना (सहाय्य करतो, त्यांना (अलभते) योग्य प्रसंगी प्राप्त होतो, तसे हे राजा, तुम्हीही प्राप्त व्हा. (अथ) यानंतर जे (उत्शूद्राः) शूद्र नसलेले (अब्राह्मणाः) ब्राह्मण नसलेले आणि ( प्राजापत्याः) प्रजापति देवतावान जे लोक आहेत , (ते) त्यांना देखील तुमच्याकडून सहाय्य मिळो. (मागधाः) मनुष्यापैकी जे निन्दनीय जन, जी (पुंश्‍चली) व्यभिचारिणी स्त्री, जो (कितवः) जुगादी, जो क्लीबः) नपुसंक (आहेत, त्यांना दूरच्या ठिकाणी वसविले पाहिजे.) (त्यांची वस्ती दूर वा गावाबाहेर असावी) जे (अशूद्राः) जे शूद्र नाहीत, व जे (अब्राह्मणाः) ब्राह्मण नाहीत म्हणजे क्षत्रिय वा वैश्य आहेत तसेच जे (प्राजापत्याः राजपुरूष वा ईश्‍वर उपासक आहेत (ते) त्याना राजाने गावात वा आपल्याजवळ वसविले पाहिजे ॥22॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. हे मनुष्यानो, जसे विद्वज्जन लहान-मोठ्या पदार्थाना जाणून घेऊन त्यापासून यथोचित व्यवहार पूर्ण करतात, तसे इतर लोकांनीही केले पाहिजे सर्व लोकांचे कर्तव्य आहे की प्रजारक्षक राजाच्या आणि सर्वरक्षक परमेश्‍वराच्या आज्ञेचे पालन करावे आणि त्यांनी परमेश्‍वराची उपासना नित्य करावी. ॥22॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top