Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 38
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 38/ मन्त्र 20
    ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः देवता - यज्ञो देवता छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    2

    चतुः॑स्रक्ति॒र्नाभि॑र्ऋ॒तस्य॑ स॒प्रथाः॒ स नो॑ वि॒श्वायुः॑ स॒प्रथाः॒ स नः॑ स॒र्वायुः॑ स॒प्रथाः॑।अप॒ द्वे॒षो॒ऽअप॒ ह्वरो॒ऽन्यव्र॑तस्य सश्चिम॥२०॥

    स्वर सहित पद पाठ

    चतुः॑स्रक्ति॒रिति॒ चतुः॑ऽस्रक्तिः। नाभिः॑। ऋ॒तस्य॑। स॒प्रथा॒ इति॑ स॒ऽप्रथाः॑। सः। नः॒। वि॒श्वायु॒रिति॑ वि॒श्वऽआ॑युः। स॒प्रथा॒ इति॑ स॒ऽप्रथाः॑। सः। नः॒। स॒र्वायु॒रिति॑ स॒र्वऽआ॑युः। स॒प्रथा॒ इति॑ स॒ऽप्रथाः॑ ॥ अप॑। द्वेषः॑। अप॑। ह्वरः॑। अ॒न्यव्र॑त॒स्येत्य॒न्यऽव्र॑तस्य। स॒श्चि॒म॒ ॥२० ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    चतुःस्रक्तिर्नाभिरृतस्य सप्रथाः स नो विश्वायुः सप्रथाः स नः सर्वायुः सप्रथाः । अप द्वेषोऽअप ह्वरोन्यव्रतस्य सश्चिम ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    चतुःस्रक्तिरिति चतुःऽस्रक्तिः। नाभिः। ऋतस्य। सप्रथा इति सऽप्रथाः। सः। नः। विश्वायुरिति विश्वऽआयुः। सप्रथा इति सऽप्रथाः। सः। नः। सर्वायुरिति सर्वऽआयुः। सप्रथा इति सऽप्रथाः॥ अप। द्वेषः। अप। ह्वरः। अन्यव्रतस्येत्यन्यऽव्रतस्य। सश्चिम॥२०॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 38; मन्त्र » 20
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे मनुष्यानो ज्याप्रमाणे (चतुः स्रक्तिः) चार दिशांना अथवा (नाभिः) (मध्यभागात स्थित नाभि शरीरातील अंगांना अन्नरस पोहचविते) त्याप्रमाणे (सप्रथाः) आपल्या विस्तृत कीर्ती व महान विप्रत्तेद्वारे (अन्यव्रतस्य) सर्व लोकांचे कल्याण करण्याचे व्रत घेतलेला सत्पुरूष असतो. तो सर्वरक्षक परमात्म्याच्या (ऋतस्य) सत्य स्वरूपाचीही सेवा करतो. (सः) वह (सप्रथाः) विविध कार्य कुशल आणि (विश्‍वायुः) पूर्ण आयू जगलेला दीर्घायुषी पुरुष (नः) आम्हा (उपासकांनाही) उपदेश देऊन प्रबोधित करो. (सः) तो (सप्रथाः) अधिक सुखी आणि (विश्‍वायुः) संपूर्ण आयू जगलेल्या पुरुषाने (नः) आम्हाला ईश्‍वरोपासना विद्या शिकवावी ज्यायोगे आम्ही (द्वेषः) आमच्याशी द्वेष करणार्‍या शत्रूंना (अप, सश्‍चिम) दूर हाकलून देऊ आणि (ह्वरः) कुटिल कष्टी लोकांना (अप) आपल्यापासून दूर ठेवू शकू. ॥20॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. हे मनुष्यांनो, ज्याप्रमाणे शरीरातील नाभी उत्पन्न रस शरीरातील सर्व अवयवांपर्यंत पोहचविते, त्याचप्रमाणे विद्वजन आणि उपासना केल्यास परमेश्‍वर मनुष्याच्या द्वेष कुटिलता आदी दोष निवृत्त करतो व याप्रकारे सर्व प्राण्यांचे रक्षण करतो. त्यामुळे मनुष्याने विद्वज्जनांची सेवा व ईश्‍वराची उपासना अवश्य केली पाहिजे. ॥20॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top