Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 9
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 9/ मन्त्र 3
    ऋषिः - तापस ऋषिः देवता - सम्राड् देवता छन्दः - निचृत् अति शक्वरी, स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    6

    अ॒पा रस॒मुद्व॑यस॒ꣳ सूर्ये॒ सन्त॑ꣳ स॒माहि॑तम्। अ॒पा रस॑स्य॒ यो रस॒स्तं वो॑ गृह्णाम्युत्त॒ममु॑पया॒मगृ॑हीतो॒ऽसीन्द्रा॑य त्वा॒ जुष्टं॑ गृह्णाम्ये॒ष ते॒ योनि॒रिन्द्रा॑य त्वा॒ जुष्ट॑तमम्॥३॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अ॒पाम्। रस॑म्। उद्व॑यस॒मित्युत्ऽवय॑सम्। सूर्ये॑। सन्त॑म्। स॒माहि॑त॒मिति॑ स॒म्ऽआहि॑तम्। अ॒पाम्। रस॑स्य। यः। रसः॑। तम्। वः॒। गृ॒ह्णा॒मि॒। उ॒त्त॒ममित्यु॑त्ऽत॒मम्। उ॒प॒या॒मगृ॑हीत॒ इत्यु॑पया॒मऽगृ॑हीतः। अ॒सि॒। इन्द्रा॑य। त्वा॒। जुष्ट॑म्। गृ॒ह्णा॒मि॒। ए॒षः। ते॒। योनिः॑। इन्द्रा॑य। त्वा। जुष्ट॑तम॒मिति॒ जुष्ट॑ऽतमम् ॥३॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अपाँ रसमुद्वयसँ सूर्ये सन्तँ समाहितम् अपाँ रसस्य यो रसस्तँवो गृह्णाम्युत्तममुपयामगृहीतो सीन्द्राय त्वा जुष्टङ्गृह्णाम्येष ते योनिरिन्द्राय त्वा जुष्टतमम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अपाम्। रसम्। उद्वयसमित्युत्ऽवयसम्। सूर्ये। सन्तम्। समाहितमिति सम्ऽआहितम्। अपाम्। रसस्य। यः। रसः। तम्। वः। गृह्णामि। उत्तममित्युत्ऽतमम्। उपयामगृहीत इत्युपयामऽगृहीतः। असि। इन्द्राय। त्वा। जुष्टम्। गृह्णामि। एषः। ते। योनिः। इन्द्राय। त्वा। जुष्टतममिति जुष्टऽतमम्॥३॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 9; मन्त्र » 3
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - (विद्वानाचे वचन राजाप्रती) हे राजा, (व:) तुमच्या (इन्द्राय) ऐश्वर्यप्राप्तीसाठी मी (सूर्ये) सूर्याच्या प्रकाशात (सन्तम्) विद्यमान (समाहितम्) आणि (सूर्याने) सर्व प्रकारे चारही दिशांत (सर्वत्र) जे (उद्वयसम्) जीवनाचे उत्कृष्ट कारण आहे, त्या (अपाम्) जलांचे (रसम्) सार मी ग्रहण करतो (यज्ञाद्वारे त्या सर्वत्र विद्यमान जलाला वृष्टिरुपात परिवर्तित करतो) तसेच (य:) जो (अपाम्) जलाचे (रसस्य) सार आहे त्या रसाच्या (रस:) सार असलेल्या (तम्) त्या वीर्या--तूला मी (उतमम्) कल्याणकारी रसाचे तुमच्यासाठी (गृह्णमि) स्वीकार करतो (पाणी आणि वीर्य, हे जीवन हेतू आहेत, त्यांच्या संरक्षण-पालनासाठी, मी प्रजाजनांस व तुम्हांस सांगत आहे) आपण (उपमामगृहीत:) अनेक साधन-उपसाधनांनी समृद्ध (असि) आहात. (त्या इन्द्राथ) परमेश्वर-प्राप्तीसाठी (जुष्टम्) प्रीतीपूर्वक वर्तनाच्या आपले मी (गृह्णामि) ग्रहण करीत आहे (ते) आपले (एष:) हे (योनि:) घर आहे, त्यात (जुष्टतम्) राहणार्‍या आपल्या सुख-समाधानासाठी (त्वा) आपणांला (इन्द्राय) परम सुखप्राप्तीसाठी (गृह्णामि) मी स्वीकारीत आहे (या घरात आपणांस सर्वप्रकारे सुरू मिळावे, अशी इच्छा करीत आहे) (तसेच आपल्याप्रमाणे प्रजेला देखील ऐश्वर्यप्राप्ती, ब्रह्मचर्य, यज्ञ जलसंवर्धन यांसाठी आवाहन करीत आहे) ॥3॥

    भावार्थ - भावार्थ - राजाचे कर्तव्य आहे की त्याने आपले सेवक, राजपुरुष, प्रजाजन या सर्वांना आपापले, आपल्या शारीरिक व आत्मिक बळ वाढविण्यासाठी ब्रह्मचर्यधारण, औषधीशास्त्र, आणि योगाभ्यास करण्यासाठी प्रवृत्त करावे वा अवश्यपणे नियुक्त करावे. यामुळे सर्व मनुष्य निरोगी आणि पुरुषार्थी होतील. ॥3॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top