English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 16/ मन्त्र 11
अ॒भि श्या॒वं न कृश॑नेभि॒रश्वं॒ नक्ष॑त्रेभिः पि॒तरो॒ द्याम॑पिंशन्। रात्र्यां॒ तमो॒ अद॑धु॒र्ज्योति॒रह॒न्बृह॒स्पति॑र्भि॒नदद्रिं॑ वि॒दद्गाः ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒भि । श्या॒वम् । न । कृश॑नेभि : । अश्व॑म् । नक्ष॑त्रेभि: । पि॒तर॑: । द्याम् । अ॒पिं॒श॒न् ॥ रात्र्या॑म् । तम॑: । अद॑धु: । ज्योति॑: । अह॑न् । बृह॒स्पति॑: । भि॒नत् । अद्रि॑म् । वि॒दत् । गा:॥१६.११॥
स्वर रहित मन्त्र
अभि श्यावं न कृशनेभिरश्वं नक्षत्रेभिः पितरो द्यामपिंशन्। रात्र्यां तमो अदधुर्ज्योतिरहन्बृहस्पतिर्भिनदद्रिं विदद्गाः ॥
स्वर रहित पद पाठअभि । श्यावम् । न । कृशनेभि : । अश्वम् । नक्षत्रेभि: । पितर: । द्याम् । अपिंशन् ॥ रात्र्याम् । तम: । अदधु: । ज्योति: । अहन् । बृहस्पति: । भिनत् । अद्रिम् । विदत् । गा:॥१६.११॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 16; मन्त्र » 11
मन्त्र विषय - বিদ্বদ্গুণোপদেশঃ
भाषार्थ -
(কৃশনেভিঃ) সুবর্ণ দ্বারা (ন) যেমন (শ্যাবম্) শীঘ্রগামী (অশ্বম্) অশ্বকে, [তেমনই] (পিতরঃ) পালনকারী [ঈশ্বরের নিয়মসমূহ] (নক্ষত্রেভিঃ) নক্ষত্র/তারাসমূহ দ্বারা (দ্যাম্) আকাশকে (অভি) সর্বদিক হতে (অপিংশন্) সজ্জিত করেছে। এবং (রাত্র্যাম্) রাত্রিতে (তমঃ) অন্ধকার এবং (অহন্) দিনে (জ্যোতিঃ) প্রকাশ (অদধুঃ) স্থাপিত করেছে, [তেমনই] (বৃহস্পতিঃ)বৃহস্পতি [বেদবাণীর রক্ষক মহান বিদ্বান্] (অদ্রিম্) পাহাড় [এর সমান ভারী অজ্ঞান] কে (ভিনৎ) বিদারিত করেছে এবং (গাঃ) বেদবাণী সমূহ (বিদৎ) প্রাপ্ত করিয়েছে॥১১॥
भावार्थ - নক্ষত্র, দিন, রাত্রি ইত্যাদি যেমন ঈশ্বরের অটল নিয়ম দ্বারা চালিত হয়, বিদ্বানগণ দৃঢ় চিত্ত দ্বারা অজ্ঞানতা দূর করে বেদবাণী বিস্তার করে/করুক॥১১॥
इस भाष्य को एडिट करें