English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 16/ मन्त्र 6
य॒दा व॒लस्य॒ पीय॑तो॒ जसुं॒ भेद्बृह॒स्पति॑रग्नि॒तपो॑भिर॒र्कैः। द॒द्भिर्न जि॒ह्वा परि॑विष्ट॒माद॑दा॒विर्नि॒धीँर॑कृणोदु॒स्रिया॑णाम् ॥
स्वर सहित पद पाठय॒दा । व॒लस्य॑ । पीय॑त: । जसु॑म् । भेत् । बृह॒स्पति॑: । अ॒ग्नि॒तप॑:ऽभि: । अ॒र्कै: । द॒त्ऽभि: । न । जि॒ह्वा । परि॑ऽविष्टम् । आद॑त् । आ॒वि: । नि॒ऽधीन् । अ॒कृ॒णो॒त् । उ॒स्रिया॑णाम् ॥१६.६॥
स्वर रहित मन्त्र
यदा वलस्य पीयतो जसुं भेद्बृहस्पतिरग्नितपोभिरर्कैः। दद्भिर्न जिह्वा परिविष्टमाददाविर्निधीँरकृणोदुस्रियाणाम् ॥
स्वर रहित पद पाठयदा । वलस्य । पीयत: । जसुम् । भेत् । बृहस्पति: । अग्नितप:ऽभि: । अर्कै: । दत्ऽभि: । न । जिह्वा । परिऽविष्टम् । आदत् । आवि: । निऽधीन् । अकृणोत् । उस्रियाणाम् ॥१६.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 16; मन्त्र » 6
मन्त्र विषय - বিদ্বদ্গুণোপদেশঃ
भाषार्थ -
(যদা) যখন (বৃহস্পতিঃ) বৃহস্পতি [মহান বেদবাণীর রক্ষক মহান বিদ্বান্] (অগ্নিতপোভিঃ) অগ্নি সমান তেজযুক্ত (অর্কৈঃ) পূজনীয় পণ্ডিতগণের সহিত (পীয়তঃ) হিংসক (বলস্য) অসুরদের (জসুম্) অস্ত্রশস্ত্র (ভেৎ) ভঙ্গ করেছে, (ন) যেরূপ (দদ্ভিঃ) দন্তসমূহ দ্বারা (পরিবিষ্টম্) পরিবেষ্টিত [ভোজন] কে (জিহ্বা) জিহ্বা (আদৎ) আস্বাদন করে, এবং (উস্রিয়াণাম্) নিবাসকারী [প্রজাগণ] এর (নিধীন্) নিধিসমূহ [সুবর্ণাদির কোষসমূহ] কে (আবিঃ অকৃণোৎ) উন্মুক্ত করে দিয়েছে ॥৬॥
भावार्थ - জিহ্বা যেমন দাঁতের দ্বারা আবৃত অন্নকে আস্বাদন করে, অঙ্গসমূহকে পুষ্ট করে, তেমনই বিদ্বান ব্যক্তি প্রতাপী বীর যুদ্ধপণ্ডিতগণের সহিত মিলে দুষ্টসকলকে দমন করে প্রজার ধনসমূহ বৃদ্ধি করে রাজ্যে উন্নতি করে/করুক॥৬॥
इस भाष्य को एडिट करें