Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 6/ मन्त्र 10
    ऋषिः - मेधातिथिर्ऋषिः देवता - आपो देवता छन्दः - प्राजापत्या बृहती,भूरिक् आर्षी गायत्री स्वरः - मध्यमः
    1

    अ॒पां पे॒रुर॒स्यापो॑ दे॒वीः स्व॑दन्तु स्वा॒त्तं चि॒त्सद्दे॑वह॒विः। सं ते॑ प्रा॒णो वाते॑न गच्छता॒ꣳ समङ्गा॑नि॒ यज॑त्रैः॒ सं य॒ज्ञप॑तिरा॒शिषा॑॥१०॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अ॒पाम्। पे॒रुः। अ॒सि॒। आपः॑। दे॒वीः। स्व॒द॒न्तु॒। स्वा॒त्तम्। चि॒त्। सत्। दे॒व॒ह॒विरिति॑ देवऽह॒विः। सम्। ते॒। प्रा॒णः। वाते॑न। ग॒च्छ॒ता॒म्। अङ्गा॑नि। यज॑त्रैः। यज्ञप॑तिरिति॑ य॒ज्ञऽपतिः। आ॒शिषेत्या॒ऽशिषा॑ ॥१०॥


    स्वर रहित मन्त्र

    अपाम्पेरुरस्यापो देवीः स्वदन्तु स्वात्तञ्चित्सद्देवहविः । सन्ते प्राणो वातेन गच्छताँ समङ्गानि यजत्रैः सँयज्ञपतिराशिषा ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    अपाम्। पेरुः। असि। आपः। देवीः। स्वदन्तु। स्वात्तम्। चित्। सत्। देवहविरिति देवऽहविः। सम्। ते। प्राणः। वातेन। गच्छताम्। अङ्गानि। यजत्रैः। यज्ञपतिरिति यज्ञऽपतिः। आशिषेत्याऽशिषा॥१०॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 6; मन्त्र » 10
    Acknowledgment

    भावार्थ -

    हे दीक्षाप्राप्त राजन् ! या शिष्य ! तू ( अपाम् ) समस्त आप्त पुरुषों का ( पेरुः ) पालन करने वाला ( असि ) है । ( देवी: आप: ) देव, दानशील, तत्वदर्शी ( आपः ) आप्त पुरुष ( सु-आत्तम् ) सुखपूर्वक प्राप्त की हुई अथवा ( स्वात्तम् ) आस्वादन करने योग्य भोग्य, आनन्दप्रद, (चित्) उत्तम ( सत् ) श्रेष्ठ पुरुषों, या राजा के योग्य हविः अर्थात् अन्न आदि उपादेय पदार्थों का स्वयं ( स्वदन्तु ) भोग करें और तुझे भी भोग करावे । ( आशिषा ) सब बड़ों के आशीर्वाद से ( ते प्राणः ) तेरा प्राण ( वातेन ) वायु के साथ मिल कर अनुकूल रूप से ( सं गच्छताम् ) गति करे । अर्थात् तेरा प्राण वायु के समान बलवान हो । और (अंगानि ) तेरे समस्त या तेरे राष्ट्र के समस्त अंग ( यजत्रैः ) विद्वान्, पुरुषों द्वारा यज्ञ के अंगों के समान ( संगच्छन्ताम् ) शिक्षा, और पोषण द्वारा उत्तम रीति से वर्ते । और तू ( यज्ञपतिः ) समस्त राष्ट्रमय यज्ञ का पालक होकर ( आषिषा सं गच्छताम् ) उसम आज्ञाओं और आशीर्वाद से युक्त हो ॥ शत० ३ । ७ । ४ । ६-९ ॥ 

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर -

    आपः शुश्च देवता ( १ ) प्राजापत्या बृहती। मध्यमः । (२) निचृदार्षीबृहती मध्यमः ।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top