यजुर्वेद - अध्याय 26/ मन्त्र 4
ऋषिः - रम्याक्षी ऋषिः
देवता - इन्द्रो देवता
छन्दः - स्वराड् जगती
स्वरः - निषादः
3
इन्द्र॒ गोम॑न्नि॒हा या॑हि॒ पिबा॒ सोम॑ꣳ शतक्रतो। वि॒द्यद्भि॒र्ग्राव॑भिः सु॒तम्।उ॒प॒या॒मगृ॑हीतो॒ऽसीन्द्रा॑य त्वा॒ गोम॑तऽए॒ष ते॒ योनि॒रिन्द्रा॑य त्वा॒ गोम॑ते॥४॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्र॑। गोम॒न्निति॒ गोऽम॑न्। इ॒ह। आ। या॒हि॒। पिब॑। सोम॑म्। श॒त॒क्र॒तो॒ इति॑ शतऽक्रतो। वि॒द्यद्भि॒रिति॒ वि॒द्यत्ऽभिः॑। ग्राव॑भि॒रिति॒ ग्राव॑ऽभिः। सु॒तम्। उ॒प॒या॒मगृ॑हीत इत्यु॑पया॒मऽगृ॑हीतः। अ॒सि॒। इन्द्रा॑य। त्वा॒। गोम॑त॒ इति॒ गोऽम॑ते। ए॒षः। ते॒। योनिः॑। इन्द्रा॑य। त्वा॒। गोम॑त इति॒ गोऽम॑ते ॥४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्र गोमन्निहायाहि पिबा सोमँ शतक्रतो । विद्यद्भिर्ग्रावभिः सुतम् । उपयामगृहीतो सीन्द्राय त्वा गोमतऽएष ते योनिरिन्द्राय त्वा गोमते ॥
स्वर रहित पद पाठ
इन्द्र। गोामन्निति गोऽमन्। इह। आ। याहि। पिब। सोमम्। शतक्रतो इति शतऽक्रतो। विद्यद्भिरितिः विद्यत्ऽभिः। ग्रावभिरिति ग्रावऽभिः। सुतम्। उपयामगृहीत इत्युपयामऽगृहीतः। असि। इन्द्राय। त्वा। गोमत इति गोऽमते। एषः। ते। योनिः। इन्द्राय। त्वा। गोमत इति गोऽमते॥४॥
विषय - मनुष्यांनी काय केले पाहिजे, याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (शतक्रतो) शेकडों विषयात ज्यांची बुद्धी पारंगत आहे आणि (गोमन्) ज्यांची वाणी प्रशंसनीय आहे, असे हे (इन्द्र) विद्वान, आपण (आ, याहि) या (इह) या आकाशात (विद्यद्भिः) विद्यमान (ग्रावभिः) ढगांपासून (सुतम्) बरसलेल्या (सोमम्) सोम आदी औषधींचे रस आपण (तपन) प्या. आपण (उपयामगृहीतः) यम, नियमांद्वारे इंद्रियांवर विजय मिळविलेले (असि) आहात म्हणून (गोमते) विशाल पृथ्वीचर राज्य करणार्या आणि (इन्द्राय) उत्तम ऐश्वर्यशाली पुरूषासाठी (आम्ही आपला स्वीकार करतो) (त्वा) आपणाला तसेच (ते) आपले (एषः) हे जे (योनिः) निमित्त वा उदिष्ट आहे, त्याच्या पूर्ततेसाठी (गोमते) प्रशंसनीय वाणी आणि (इन्द्राय) प्रशंसनीय ऐश्वर्य असलेल्या पुरूषासाठी आम्ही (त्वा) आपला स्वीकार करतो (आपणास त्याचा मार्गदर्शक म्हणून नियुक्त करतो) आणि त्याबद्दल आपला सत्कार करतो ॥4॥
भावार्थ - भावार्थ - जे लोक वैद्यकशास्त्राद्वारा प्रमाणित आणि मेघवृष्टीद्वारा उत्पन्न औषधींचे सेवन करतात. आणि जे योगाभ्यास करतात, ते सदा सुखी व ऐश्वर्यवान होतात ॥4॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal