English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 126/ मन्त्र 15
सूक्त - वृषाकपिरिन्द्राणी च
देवता - इन्द्रः
छन्दः - पङ्क्तिः
सूक्तम् - सूक्त-१२६
वृ॑ष॒भो न ति॒ग्मशृ॑ङ्गो॒ऽन्तर्यू॒थेषु॒ रोरु॑वत्। म॒न्थस्त॑ इन्द्र॒ शं हृ॒दे यं ते॑ सु॒नोति॑ भाव॒युर्विश्व॑स्मा॒दिन्द्र॒ उत्त॑रः ॥
स्वर सहित पद पाठवृ॒ष॒भ: । न । ति॒ग्मऽशृ॑ङ्ग: । अ॒न्त: । यू॒थेषु॑ । रोरु॑षत् ॥ म॒न्थ: । ते॒ । इ॒न्द्र॒ । शम् । हृ॒दे । वम् । ते॒ । सु॒नोति॑ । भा॒व॒यु: । विश्व॑स्मात् । इन्द्र॑: । उत्ऽत॑र ॥१२६.१५॥
स्वर रहित मन्त्र
वृषभो न तिग्मशृङ्गोऽन्तर्यूथेषु रोरुवत्। मन्थस्त इन्द्र शं हृदे यं ते सुनोति भावयुर्विश्वस्मादिन्द्र उत्तरः ॥
स्वर रहित पद पाठवृषभ: । न । तिग्मऽशृङ्ग: । अन्त: । यूथेषु । रोरुषत् ॥ मन्थ: । ते । इन्द्र । शम् । हृदे । वम् । ते । सुनोति । भावयु: । विश्वस्मात् । इन्द्र: । उत्ऽतर ॥१२६.१५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 126; मन्त्र » 15
मन्त्र विषय - গৃহস্থকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(ইন্দ্র) হে ইন্দ্র! [পরম্ ঐশ্বর্যবান্ মনুষ্য] (যূথেষু অন্তঃ) দলের/সমূহের মধ্যে (রোরুবৎ) গর্জন/ভীষণ শব্দ করে, (তিগ্মশৃঙ্গঃ) তীক্ষ্ণ শৃঙ্গ/শিংযুক্ত (বৃষভঃ ন) বৃষভ/ ষাঁড়ের মতো, (মন্থঃ) সেই তত্ত্বরস (তে) তোমার (হৃদে) হৃদয়ের জন্য (শম্) শান্তিদায়ক হোক, (যম্) যাকে [তত্ত্ব রসকে] (তে) তোমার জন্য (ভাবয়ুঃ) সত্তাভিলাষী [পরমাত্মা] (সুনোতি) মন্থন করেন, [কারণ] (ইন্দ্রঃ) ইন্দ্র [মহান ঐশ্বর্যবান মনুষ্য] (বিশ্বস্মাৎ) সব [প্রাণী মাত্র] থেকে (উত্তরঃ) উত্তম॥১৫॥
भावार्थ - বলবান ষাঁড় যেমন নিজের দলকে বশে/নিয়ন্ত্রণে রেখে সুখ লাভ করে, তেমনই প্রতাপী মনুষ্য পরমাত্মার সৃষ্ট পদার্থ থেকে তত্ত্ব রস গ্রহণ করে সুখী হোক ॥১৫॥
इस भाष्य को एडिट करें