Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 34/ मन्त्र 2
    ऋषिः - शिवसङ्कल्प ऋषिः देवता - मनो देवता छन्दः - त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    4

    येन॒ कर्मा॑ण्य॒पसो॑ मनी॒षिणो॑ य॒ज्ञे कृ॒ण्वन्ति॑ वि॒दथे॑षु॒ धीराः॑।यद॑पू॒र्वं य॒क्षम॒न्तः प्र॒जानां॒ तन्मे॒ मनः॑ शि॒वस॑ङ्कल्पमस्तु॥२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    येन॑। कर्मा॑णि। अ॒पसः॑। म॒नी॒षिणः॑। य॒ज्ञे। कृ॒ण्वन्ति॑। वि॒दथे॑षु। धीराः॑ ॥ यत्। अ॒पू॒र्वम्। य॒क्षम्। अ॒न्तरित्य॒न्तः। प्र॒जाना॒मिति॑ प्र॒ऽजाना॑म्। तत्। मे॒। मनः॑। शि॒वस॑ङ्कल्प॒मिति॑ शि॒वऽस॑ङ्कल्पम्। अ॒स्तु ॥२ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    येन कर्माण्यपसो मनीषिणो यज्ञे कृण्वन्ति विदथेषु धीराः। यदपूर्वँयक्षमन्तः प्रजानान्तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु॥


    स्वर रहित पद पाठ

    येन। कर्माणि। अपसः। मनीषिणः। यज्ञे। कृण्वन्ति। विदथेषु। धीराः॥ यत्। अपूर्वम्। यक्षम्। अन्तरित्यन्तः। प्रजानामिति प्रऽजानाम्। तत्। मे। मनः। शिवसङ्कल्पमिति शिवऽसङ्कल्पम्। अस्तु॥२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 34; मन्त्र » 2
    Acknowledgment

    पदार्थ -

    पदार्थ = ( येन ) = जिस मन से  ( अपस: ) = कर्म करनेवाले उद्यमी और  ( मनीषिण: ) = दृढ़ निश्चयवाले ज्ञानी और ( धीराः ) = ध्यान करनेवाले महात्मा लोग ( विदथेषु ) = ज्ञानयुक्त  व्यवहारों और युद्धादिकों में और  ( यज्ञे ) = यज्ञ वा परमपूज्य परमात्मा की प्राप्ति के लिए  ( कर्माणि ) =  अनेक उत्तम कर्मों का  ( कृण्वन्ति  ) = सेवन करते हैं और  ( यत् ) = जो  ( प्रजानाम्‌ अन्तः ) = सब प्रजाओं के अन्तर मध्य में  ( अपूर्वम्‌ ) = अद्‌भुत सबसे श्रेष्ठ ( यक्षम् ) = पूजनीय, सब इन्द्रियों का प्रेरणा करनेवाला है ( तत् मे मन: ) = वह ऐसा मेरा मन  ( शिवसङ्कल्पम् अस्तु ) =  शुभ सङ्कल्प करनेवाला हो ।

    भावार्थ -

    भावार्थ = हम सब जिज्ञासु पुरुषों को चाहिये कि, अपने मन को बुरे कर्मों से हटाकर परमेश्वर की उपासना, सुन्दर विचार, वेद विद्या, उत्तम महात्माओं के सत्सङ्ग में लगावें, क्योंकि जो उत्तम यज्ञादि कर्म करनेवाले परम ज्ञानी अपने मन को वश में करनेवाले और ध्याननिष्ठ धीर मेधावी पुरुष हैं, वे सब अधर्माचरण से अपने मन को हटाकर, श्रेष्ठ ज्ञान कर्म और योगाभ्यासादि में लगाते हैं। मेरा मन भी दयामय आप परमात्मा की कृपा से उत्तम सङ्कल्प और परमात्मा के ध्यान में संलग्न हो ।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top