Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 10/ मन्त्र 8
    ऋषिः - वरुण ऋषिः देवता - यजमानो देवता छन्दः - कृति, स्वरः - निषादः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    2

    क्ष॒त्रस्योल्ब॑मसि क्ष॒त्रस्य॑ ज॒राय्व॑सि क्ष॒त्रस्य॒ योनि॑रसि क्ष॒त्रस्य॒ नाभि॑र॒सीन्द्र॑स्य॒ वार्त्रघ्नमसि मि॒त्रस्या॑सि॒ वरु॑णस्यासि॒ त्वया॒यं वृ॒त्रं व॑धेत्। दृ॒वासि॑ रु॒जासि॑ क्षु॒मासि॑। पा॒तैनं॒ प्राञ्चं॑ पा॒तैनं॒ प्र॒त्यञ्चं॑ पा॒तैनं॑ ति॒र्यञ्चं॑ दि॒ग्भ्यः पा॑त॥८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    क्ष॒त्रस्य॑। उल्ब॑म्। अ॒सि॒। क्ष॒त्रस्य॑। ज॒रायु॑। अ॒सि॒। क्ष॒त्रस्य॑। योनिः॑। अ॒सि॒। क्ष॒त्रस्य॑। नाभिः॑। अ॒सि॒। इन्द्र॑स्य। वार्त्र॑घ्न॒मिति वार्त्र॑ऽघ्नम्। अ॒सि॒। मि॒त्रस्य॑। अ॒सि॒। वरु॑णस्य। अ॒सि॒। त्वया॑। अ॒यम्। वृ॒त्रम्। व॒धे॒त्। दृ॒वा। अ॒सि॒। रु॒जा। अ॒सि॒। क्षु॒मा। अ॒सि॒। पा॒त। ए॒न॒म्। प्राञ्च॑म्। पा॒त। ए॒न॒म्। प्र॒त्यञ्च॑म्। पा॒त। ए॒न॒म्। ति॒र्यञ्च॑म्। दि॒ग्भ्य इति॑ दि॒क्ऽभ्यः पा॒त॒ ॥८॥

    स्वर रहित मन्त्र

    क्षत्रस्योल्वमसि क्षत्रस्य जराय्वसि क्षत्रस्य योनिरसि क्षत्रस्य नाभिरसीन्द्रस्य वात्रघ्नमसी मित्रस्यासि वरुणस्यासि त्वयायँवृत्रँवधेत् । दृवासि रुजासि क्षुमासि । पातैनम्प्राञ्चम्पातैनम्प्रत्यञ्चम्पातैन्तिर्यञ्चन्दिग्भ्यः पात ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    क्षत्रस्य। उल्बम्। असि। क्षत्रस्य। जरायु। असि। क्षत्रस्य। योनिः। असि। क्षत्रस्य। नाभिः। असि। इन्द्रस्य। वार्त्रघ्नमिति वार्त्रऽघ्नम्। असि। मित्रस्य। असि। वरुणस्य। असि। त्वया। अयम्। वृत्रम्। वधेत्। दृवा। असि। रुजा। असि। क्षुमा। असि। पात। एनम्। प्राञ्चम्। पात। एनम्। प्रत्यञ्चम्। पात। एनम्। तिर्यञ्चम्। दिग्भ्य इति दिक्ऽभ्यः पात॥८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 10; मन्त्र » 8
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे राजा (राष्ट्राध्यक्ष) आपण (क्षत्रस्य) आपल्या राजकुळात (उल्वम्) सर्वाधिक शक्तिमान (असि) आहात. (क्षत्रस्य) क्षत्रियांना (जरायु) वृद्धावस्था देणारे (वृद्धावस्थापर्यंत नीरोग व शक्तिमान ठेवणारे) (असि) आहात. (क्षत्रस्य) या राज्याचे (योनि:) मूल कारण (वा आधारस्तंभ) (असि) आहात. (क्षत्रस्य) या राज्याचे (नाभि:) प्रबन्धक वा शासक (असि) आहात. (इन्द्रस्य) सूर्य जसा मेघाला तद्वत (वार्त्रघ्नम्) दुष्टांचा नाश करणारे कार्यकर्ता (असि) आहात. (मित्रस्य) मित्राचे मित्र (असि) आहात (वरूणस्य) श्रेष्ठ पुरुषांशी श्रेष्ठ (असि) आहात (हवा) शत्रूंचे विदारण करणारे (असि) आहात. (रुजा) शत्रूंना रोगग्रस्त करणारे (निर्बळ, शक्तिहीन व निराश करणारे) (असि) आहात. आणि (क्षुमा) सत्याचा उपदेश करणारे (असि) आहात. (अथम्) हा जो वीर सैनिक (त्वया) तुमच्यासोबत (तुमच्या रक्षणासाठी) आहे, तो (वृत्रम्) मेघ जसा सूर्याला तद्वत हा सैनिक (अंगरक्षक) लपलेल्या वा अन्यायी शत्रूला (वधेत्) (तुमच्यावर संकट आल्यास) मारून टाकील. हे सैनिकहो, तुम्ही सर्वजण (एनम्) या (प्राच्चम्) उत्तम प्रबंध वा शासन करणार्‍या राजपुरुषाचे (दिग्भ्य:) सर्व दिशांतून (पात) रक्षण करा (प्रत्यच्चम्) (पश्चातस्थितम्) हा मागे उभा असतांना वा मागच्या दिशांतून (तिर्यच्चम्) तिरके उभा असतांना (एनभ्) याचे (बेसावध असताना) तुम्ही सर्वदिशांकडून (एनम्) या राजा वा राष्ट्राध्यक्षाचे रक्षण करा ॥8॥

    भावार्थ - भावार्थ – पुत्री आणि पुत्र यांना विद्या पारंगत करणे हे जसे उत्तम व आवश्यक कर्म आहे, तेच कार्य राज्याची वृद्धी वा उन्नती करण्यासाठी शत्रूंचा विनाश आणि धर्माची स्थापना करणारे उत्तम कर्म आहे. याच कर्माने सर्वकाळी आणि सूर्व दिशांतून राज्याची सुरक्षा होत असते. ॥8॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top