यजुर्वेद - अध्याय 22/ मन्त्र 18
ऋषिः - अरुणत्रसदस्यू ऋषी
देवता - पवमानो देवता
छन्दः - पिपीलिकामध्या विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
2
अजी॑जनो॒ हि प॑वमान॒ सूर्य्यं॑ वि॒धारे॒ शक्म॑ना॒ पयः॑।गोजी॑रया॒ रꣳह॑माणः॒ पुर॑न्ध्या॥१८॥
स्वर सहित पद पाठअजी॑जनः। हि। प॒व॒मा॒न। सूर्य॑म्। वि॒ऽधार॒ इति॑ वि॒ऽधारे॑। शक्म॑ना। पयः॑। गोजी॑र॒येति॒ गोऽजी॑रया। रꣳह॑माणः। पुर॒न्ध्येति॒ पुर॑म्ऽध्या ॥१८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अजीजनो हि पवमान सूर्यँविधारे शक्मना पयः । गोजीरया रँहमाणः पुरन्ध्या ॥
स्वर रहित पद पाठ
अजीजनः। हि। पवमान। सूर्यम्। विऽधार इति विऽधारे। शक्मना। पयः। गोजीरयेति गोऽजीरया। रꣳहमाणः। पुरन्ध्येति पुरम्ऽध्या॥१८॥
विषय - पुढील मंत्रात सूर्यरूप अग्नी कसा आहे, याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (पवमान) पवित्र करणाऱ्या अग्नीप्रमाणे पवित्र असलेल्या हे पवित्र मनुष्या, जो अग्नी (पुरन्ध्या) नगरीला विशेष पद्धतीने धारण करीत आहे (विद्युत रूप अग्नी नगरांचा प्राणरूप आहे) त्या पद्धतीने (रंहमाणः) कार्य करीत (अग्नीचा उपयोग घेत) (सूर्यम्) सूर्याला (अजीजनः) प्रकट वा व्यक्त करतो (विद्युत अग्नी व सूर्यरूप अग्नी एकमेकाला पूरक होऊन समाजजीवनाला धारण करीत आहेत) त्याचप्रकारे मी (एक नागरिक) (शक्मना) कर्माद्वारो अथवा (गोजीरया) गौ आदी पशूंच्या जीवनचर्येद्वारे (पयः) जलाला मी (विधारे) विशेषत्वाने (हि) अवश्य धारण करतो. (सूर्य आणि विद्युतग्नी नगरास ऊर्जा देतात व नागरिकांनी पशुपालन आणि जलसंधारण क्रिया करावी) ॥18॥
भावार्थ - भावार्थ - जर विद्युत शक्ती सूर्याचे कारण नसती तर सूर्याची उत्पत्ती कशी झाली असती? अर्थात (विद्युतशक्ती ही सूर्याचे मूळ शक्तिस्तोत्र आहे) तसेच जर सूर्य नसता, तर भूगोलाचे (त्यावरील प्राण्यांचे) जीवन कसे राहिले असते? आणि वृद्धी न झाल्यामुळे गौ आदी पशंचे जगणे शक्य झाले असते का? अर्थातच ते अशक्य होते. ॥18॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal