Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 5
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 5/ मन्त्र 25
    ऋषिः - औतथ्यो दीर्घतमा ऋषिः देवता - यज्ञो देवता छन्दः - ब्राह्मी बृहती,आर्षी पङ्क्ति, स्वरः - मध्यमः, पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    2

    र॒क्षो॒हणो॑ वो बलग॒हनः॒ प्रोक्षा॑मि वैष्ण॒वान् र॑क्षो॒हणो॑ वो बलग॒हनोऽव॑नयामि वैष्ण॒वान् र॑क्षो॒हणो॑ वो बलग॒हनोऽव॑स्तृणामि वैष्ण॒वान् र॑क्षो॒हणौ॑ वां बलग॒हना॒ऽउप॑दधामि वैष्ण॒वी र॑क्षो॒हणौ॑ वां बलग॒हनौ॒ पर्यू॑हामि वैष्ण॒वी वै॑ष्ण॒वम॑सि वैष्ण॒वा स्थ॑॥२५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    र॒क्षो॒हणः॑। र॒क्षो॒हन॒ इति॑ रक्षः॒ऽहनः॑। वः॒। ब॒ल॒ग॒हन॒ इति॑ बलग॒ऽहनः॑। प्र। उ॒क्षा॒मि॒। वै॒ष्ण॒वान्। र॒क्षो॒हणः॑। र॒क्षो॒हन॒ इति॑ रक्षः॒ऽहनः॑। वः॒। ब॒ल॒ग॒हन॒ इति॑ बलग॒ऽहनः॑। अव॑। न॒या॒मि॒। वै॒ष्ण॒वान्। र॒क्षो॒हणः॑। र॒क्षो॒हन॒ इति॑ रक्षः॒ऽहनः॑। वः॒। ब॒ल॒ग॒हन॒ इति॑ बलग॒ऽहनः॑। अव॑। स्तृ॒णा॒मि॒। वै॒ष्ण॒वान्। र॒क्षो॒हणौ॑। र॒क्षो॒हना॒विति॑ रक्षः॒ऽहनौ॑। वा॒म्। ब॒ल॒ग॒हना॒विति॑ बलग॒ऽहनौ॑। उप॑। द॒धा॒मि॒। वै॒ष्ण॒वीऽइति॑ वैष्ण॒वी। र॒क्षो॒हणौ॑। र॒क्षो॒हना॒विति॑ रक्षः॒ऽहनौ॑। वा॒म्। ब॒ल॒ग॒हना॒विति॑ बलग॒ऽहनौ॑। परि॑। ऊ॒हा॒मि॒। वैष्ण॒वीऽइति॑ वैष्ण॒वी। वै॒ष्ण॒वम्। अ॒सि॒। वै॒ष्ण॒वाः। स्थः॒। ॥२५॥

    स्वर रहित मन्त्र

    रक्षोहणो वो वलगहनः प्रोक्षामि वैष्णवान्रक्षोहणो वो वलगहनोवनयामि वैष्णवान्रक्षोहणो वो वलगहनोवस्तृणामि वैष्णवान्रक्षोहणौ वाँवलगहनाऽउप दधामि वैष्णवी रक्षोहणौ वाँवलगहनौ पर्यूहामि वैष्णवी वैष्णवमसि वैष्णवा स्थ ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    रक्षोहणः। रक्षोहन इति रक्षःऽहनः। वः। बलगहन इति बलगऽहनः। प्र। उक्षामि। वैष्णवान्। रक्षोहणः। रक्षोहन इति रक्षःऽहनः। वः। बलगहन इति बलगऽहनः। अव। नयामि। वैष्णवान्। रक्षोहणः। रक्षोहन इति रक्षःऽहनः। वः। बलगहन इति बलगऽहनः। अव। स्तृणामि। वैष्णवान्। रक्षोहणौ। रक्षोहनाविति रक्षःऽहनौ। वाम्। बलगहनाविति बलगऽहनौ। उप। दधामि। वैष्णवीऽइति वैष्णवी। रक्षोहणौ। रक्षोहनाविति रक्षःऽहनौ। वाम्। बलगहनाविति बलगऽहनौ। परि। ऊहामि। वैष्णवीऽइति वैष्णवी। वैष्णवम्। असि। वैष्णवाः। स्थः।॥२५॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 5; मन्त्र » 25
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे सभाध्यक्ष आदी मनुष्यांनो, अर्थात हे राज्याचे अधिकारीगण, ज्याप्रमाणे तुम्ही (रक्षोहण।) दुःखांचा नाश करणारे आहात, तसेच मीही शत्रूंच्या शक्तीला अस्त-व्यस्त करणारा आहे. मी (वैष्णवान) यज्ञ करणार्‍या (वः) तुम्हा लोकांचा सत्कार करून गर्विष्ठ शत्रूंना युद्धात शस्त्राने जिंकतो. ज्याप्रमाणे तुम्ही (रक्षोहणः) अधर्मात्मा दुष्ट शत्रूंचा वध करणारे आहात, त्याप्रमाणे (बलगहनः) शत्रुसैन्याला ध्वस्त करणारा मी (वैष्णवान) (वः) तुम्हा याज्ञिक जनांना सर्व सुख देऊन दुष्टांना (अवनयामि) वाटेतून दूर करतो. मी (बुलगहनः) आपल्या सेनेला व्यूह आदींचे प्रशिक्षण देऊन समर्थ बनवितो, तसे मी तुझ्यासाठी देखील (रक्षाहणः) शत्रूंचा वध करणार्‍या आणि (वैष्णवान्) यज्ञ करणार्‍या (वः) तुम्हां लोकांवर (अवस्तुणामि) सुखाचे आच्छादन देतो, तुम्हीदेखील माझ्याप्रमाणे करा. ज्याप्रमाणे तुम्ही (रक्षोहणौ राक्षसांना मारणार्‍या व (बलगहशौ) बलाची वृद्धी करणार्‍या (वाम्) दोघांचे म्हणजे यज्ञपती आणि विद्यावान याज्ञिकाचे रक्षण करता, त्याप्रमाणे मी ही (उपदधामि) त्यांचे रक्षण करतो. ज्याप्रमाणे (रक्षौहणौ) राक्षसांना मारणारे (बलगहणौ) शत्रूंच्या शक्तीचे विलोहन करणारे (वाम्) तुम्ही दोघे म्हणजे प्रजाजन आणि राष्ट्राध्यक्ष जसे तुम्ही दोघे (वैष्णवी) सर्व विद्यांमधे प्रवीण अशा विद्वानांच्या (वैष्णवम्) कर्म वा यज्ञ विषयक ज्ञानाला तर्क आणि युक्तीसह जाणता, त्याचप्रमाणे मी ही (पर्यूहामि) तर्क व युक्तीद्वारे चांगल्याप्रकारे जाणावे आणि जसे आपण सर्व जण (वैष्णवः) व्यापक परमेश्‍वराची उपासना करणारे (स्थ) आहात, तसे मी देखील व्हावे. ॥25॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा आणि उपमा अलंकार हे दोन काव्यलंकार आहेत. मुनष्यांनी परमेश्‍वराची उपासना करावी व त्यानुसार कर्म करावे. याप्रकारे शरीर आणि आत्म्याची शक्ती प्राप्त करीत यज्ञाद्वारे प्रजेचे म्हणजे सन्तानाचे पालन करावे, तसेच शत्रूंवर विजय मिळवून सार्‍या भूतलावर राज्य करावे ॥25॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top