Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 5
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 5/ मन्त्र 27
    ऋषिः - औतथ्यो दीर्घतमा ऋषिः देवता - यज्ञो देवता छन्दः - ब्राह्मी जगती, स्वरः - निषादः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    5

    उद्दिव॑ꣳ स्तभा॒नान्तरि॑क्षं पृण॒ दृꣳह॑स्व पृथि॒व्यां द्यु॑ता॒नस्त्वा॑ मारु॒तो मि॑नोतु मि॒त्रावरु॑णौ ध्रु॒वेण॒ धर्म॑णा। ब्र॒ह्म॒वनि॑ क्षत्र॒वनि॑ रायस्पोष॒वनि॒ पर्यू॑हामि। ब्रह्म॑ दृꣳह क्ष॒त्रं दृ॒ꣳहायु॑र्दृꣳह प्र॒जां दृ॑ꣳह॥२७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    उत्। दिव॑म्। स्त॒भा॒न॒। आ। अ॒न्तरि॑क्षम्। पृ॒ण॒। दृꣳह॑स्व। पृ॒थि॒व्याम्। द्यु॒ता॒नः। त्वा॒। मा॒रु॒तः। मि॒नो॒तु॒। मि॒त्राव॑रुणौ। ध्रु॒वेण॑। धर्म॑णा। ब्र॒ह्म॒वनीति॑ ब्रह्म॒ऽवनि॑। त्वा॒। क्ष॒त्र॒वनीति॑ क्षत्र॒ऽवनि॑। रा॒य॒स्पो॒ष॒वनीति॑ रायस्पोष॒ऽवनि॑। परि॑। ऊ॒हा॒मि॒। ब्रह्म॑। दृ॒ꣳह॒। क्ष॒त्रम्। दृ॒ꣳह॒। आयुः॑। दृ॒ꣳह॒। प्र॒जामिति॑ प्र॒ऽजाम्। दृ॒ꣳह॒॑ ॥२७॥

    स्वर रहित मन्त्र

    उद्दिवँ स्तभानान्तरिक्षम्पृण दृँहस्व पृथिव्यान्द्युतानास्त्वा मारुतो मिनोतु मित्रावरुणौ धु्रवेण धर्मणा । ब्रह्मवनि त्वा क्षत्रवनि त्वा रायस्पोषवनि पर्यूहामि । ब्रह्म दृँह क्षत्रन्दृँहायुर्दृँह प्रजान्दृँह ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    उत्। दिवम्। स्तभान। आ। अन्तरिक्षम्। पृण। दृꣳहस्व। पृथिव्याम्। द्युतानः। त्वा। मारुतः। मिनोतु। मित्रावरुणौ। ध्रुवेण। धर्मणा। ब्रह्मवनीति ब्रह्मऽवनि। त्वा। क्षत्रवनीति क्षत्रऽवनि। रायस्पोषवनीति रायस्पोषऽवनि। परि। ऊहामि। ब्रह्म। दृꣳह। क्षत्रम्। दृꣳह। आयुः। दृꣳह। प्रजामिति प्रऽजाम्। दृꣳह॥२७॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 5; मन्त्र » 27
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे परम विद्वन् सभाध्यक्ष महोदय, (ज्याप्रमाणे (त्वा) आपणास (मारूतः) वायू (धु्रवेण) आपल्या निश्‍चित (धर्मणा) धर्मानुसार (गुण व परिणामानुसार) (मिनोतु) उपयुक्त होत आहे, त्याप्रमाणे (मित्रावरुणौ) प्राण व अपान दखील आम्हांला आपापल्या धर्माप्रमाणे योजित करतात. आपण कृपा करून आमच्यासाठी (दिवम्) विद्येचे गुण व्यक्त करून त्याच्या ज्ञानाने आमच्या (उत्तभान) आमानास नष्ट करा. तसेच (अन्तरिक्षम्) सर्व पदार्थांचा अवकाश अर्थात (पदार्थांविषयीचे अज्ञान व अभाव यांना दूर करून) त्या अवकाशास (पृण) ज्ञानेने परिपूर्ण करा. (पृथिव्याम्) भूमीवर (द्युतानः) सद्विद्येच्या गुणांचा विस्तार करीत सुखांची (दृहस्व) वृद्धी करा. (ब्रह्म) वेदविद्वेची (दृंह) वृद्धी करा. (क्षत्रम्) राज्याचा विस्तार करा. (आयुः) प्रजाजनांचे जीवनमान (दृंह) वाढवा (सर्वांना दीर्घायू करा) (प्रजाम्) उत्पन्न प्रजेचा (दृंह) उत्कर्ष करा. या उद्दिष्टांसाठी मी आपणांस, जे आपण (ब्रह्मषनि) ब्रह्म विद्या जाणणारे व सांगणारे आहात, (क्षत्रवनि) राज्याचा उपयोग घेतात व सर्वांना देतात (रायस्पोषवनि) धनराशीस पुष्ट करतात व करवितात, अशा आपणाला मी (पर्यूहामि) सर्व दृष्ट्या तर्काधारे समजून घेतो वा घेऊ इच्छितो. आपण कृपया मला (मज प्रजाजनाला) सर्वथा सुखदायी व्हा. माझ्याप्रमाणे इतरांनी देखील आपणांस तस तर्क, मुक्ती व बुद्धीने जाणावे, अशी माझी इच्छा आहे. ॥27॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात श्‍लेष आणि वाचक लुप्तोपमा हे दोन काव्यलंकार आहेत. हे मनुष्यांनो, तुम्ही हे जाणून समजून घ्या आणि विश्‍वास ठेवा की सत्य मनाने प्रार्थना केल्यास तो जगदीश्‍वर सर्व सुखांचे दान देतो. तद्वत प्रार्थित विद्वान देखील सुखदायी होतो. त्याप्रमाणे हा यज्ञ देखील विद्या आणि गुरांची वृद्धी करून सर्व प्राण्यांना सुखी करतो. ॥27॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top