Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 6
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 6/ मन्त्र 22
    ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः देवता - वरुणो देवता छन्दः - ब्राह्मी स्वराट् उष्णिक्,निचृत् अनुष्टुप्, स्वरः - ऋषभः, षड्जः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    2

    मापो मौष॑धीर्हिꣳसी॒र्धाम्नो॑ धाम्नो राजँ॒स्ततो॑ वरुण नो मुञ्च। यदा॒हुर॒घ्न्याऽइति॒ वरु॒णेति॒ शपा॑महे॒ ततो॑ वरुण नो मुञ्च। सु॒मि॒त्रि॒या न॒ऽआप॒ऽओष॑धयः सन्तु दुर्मित्रि॒यास्तस्मै॑ सन्तु॒ योऽस्मान् द्वेष्टि॒ यं च॑ व॒यं द्वि॒ष्मः॥२२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    मा। अ॒पः। मा। ओष॑धीः। हि॒ꣳसीः॒। धाम्नो॑धाम्न॒ इति॑ धाम्नः॑ऽधाम्नः। रा॒ज॒न्। ततः॑। व॒रु॒ण। नः॒। मु॒ञ्च॒। यत्। आ॒हुः॒। अ॒घ्न्याः। इति॑। वरु॑ण। इति॑। शपा॑महे। ततः॑। व॒रु॒ण॒। नः॒। मु॒ञ्च॒। सु॒मि॒त्रि॒या इति॑ सु॑ऽमि॒त्रि॒याः। नः॒। आपः॑। ओष॑धयः। स॒न्तु॒। दु॒र्मि॒त्रि॒या इति॑ दुःऽमित्रि॒याः। तस्मै॑। स॒न्तु॒। यः। अस्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। च॒। व॒यम्। द्वि॒ष्मः ॥२२॥

    स्वर रहित मन्त्र

    मापो मौषधीर्हिँसीः धाम्नोधाम्नो राजँस्ततो वरुण नो मुञ्च । यदाहुरघ्न्याऽइति वरुणेति शपामहे ततो वरुण नो मुञ्च । सुमित्रिया नऽआप ओषधयः सन्तु दुर्मित्रियासस्तस्मै सन्तु योस्मान्द्वेष्टि यञ्च वयन्द्विष्मः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    मा। अपः। मा। ओषधीः। हिꣳसीः। धाम्नोधाम्न इति धाम्नःऽधाम्नः। राजन्। ततः। वरुण। नः। मुञ्च। यत्। आहुः। अघ्न्याः। इति। वरुण। इति। शपामहे। ततः। वरुण। नः। मुञ्च। सुमित्रिया इति सुऽमित्रियाः। नः। आपः। ओषधयः। सन्तु। दुर्मित्रिया इति दुःऽमित्रियाः। तस्मै। सन्तु। यः। अस्मान्। द्वेष्टि। यम्। च। वयम्। द्विष्मः॥२२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 6; मन्त्र » 22
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे (राजन्) सभापती (राष्ट्रध्यक्ष) महोदय, (आपण आपल्या शासनात असा प्रबन्ध करा की) जिथे जे (आपः) जल आणि (ओषधीः) भोजन-पानाचे पदार्थ आहेत, तसेच जिथे जिथे व्यापारिक उपयोगाचे किराणा खाद्य पदार्थ आहेत, ते (मा) (हिंसी) नष्ट होऊ नयेत. अर्थात आम्हा प्रजाजनांना सर्व वांछित पदार्थ मिळत राहतील, असे करा. एवढेच नाही तर असेही करा की (ततः) त्या (धाम्नाः) (धाम्नाः) स्थानांवरून (जेत्रे अन्न, जल, भोज्यपदार्थ, फळ आदींची सुबत्ता आहे, अशा ग्राम, नगर, आदी ठिकाणांपासून (नः) आम्हांस (मा) (मुञ्च) वेगळे या वा दूर करूं नका. हे (वरूण) न्यायकारी सभापती महोदय, आपण न्यायाने करीत असलेल्या न्यायदानात (अघ्न्याः) आम्ही आपणास अहिंसनीय गाय आदी पशूंची शपथ घालीत आहोत (आपणांस गायीची शपथ-आपण कधीही अन्याय करूं नका) (इति) आपण देखील असेच मानत आहात, त्याचप्रमाणे आम्ही प्रजाजन देखील (शपामहे) शपथ घेत आहोत. आपण त्या प्रतिज्ञेचा (गौ हिंसा अकरणीय कर्म आहे व न्यायदानात सदैव न्यायच केला पाहिजे) भंग करू नका आणि आम्हीही प्रतिज्ञाभंग होऊ देणार नाही. हे वरूण, आपल्या राज्यात (नः) आम्हांसाठी (आपः) पाणी आणि औषधी (सुमित्रियाः) श्रेष्ठ मित्राप्रमाणे दुखकारी (सन्तु) व्हाव्यात. (आपणांस प्रार्थना करीत आहोत की) (यः) जो कोणी (अस्मान्) आमच्याशी (द्वेष्टि) वैरभाव ठेवतो/ठेवीत आहे (च) आणि (वयम्) आम्ही (यम्) ज्याच्याशी (द्विषमः) वैर करतो. (तस्मै) त्या द्वेषी मनुष्यासाठी (आपण) व त्या ओषधी (दुर्मित्रियाः) दुख देणार्‍या शत्रूप्रमाणे (सन्तु) व्हाव्यात. ॥22॥

    भावार्थ - भावार्थ - राजा (राष्ट्राध्यक्ष ) आणि राजकर्मचारीगणांनी प्रजाजनांपासून अनीती, अन्याय व अत्याचाराने धन घेऊ नये. (नियमाप्रमाणे कर वसूल करावा) तसेच राजपुरुषांनी प्रतिज्ञा करावी की आम्ही कधीही अन्याय करणार नाही. त्यानी प्रजेला आश्‍वस्त करावे की आम्ही सदा-सर्वदा तुमचे रक्षण करू आणि चोर, दरोडेखोर, ठक, लंपट, धूर्त , कपटी, कुमार्गी, लबाड, अन्यायी आणि कुकर्मी लोकांना निरंतर यथोचित दंड देत राहू. ॥22॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top