Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 97 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 97/ मन्त्र 7
    ऋषिः - भिषगाथर्वणः देवता - औषधीस्तुतिः छन्दः - अनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः

    अ॒श्वा॒व॒तीं सो॑माव॒तीमू॒र्जय॑न्ती॒मुदो॑जसम् । आवि॑त्सि॒ सर्वा॒ ओष॑धीर॒स्मा अ॑रि॒ष्टता॑तये ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अ॒श्व॒ऽव॒तीम् । स॒म॒ऽव॒तीम् । ऊ॒र्जय॑न्तीम् । उत्ऽओ॑जसम् । आ । अ॒वि॒त्सि॒ । सर्वाः॑ । ओष॑धीः । अ॒स्मै । अ॒रि॒ष्टऽता॑तये ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    अश्वावतीं सोमावतीमूर्जयन्तीमुदोजसम् । आवित्सि सर्वा ओषधीरस्मा अरिष्टतातये ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अश्वऽवतीम् । समऽवतीम् । ऊर्जयन्तीम् । उत्ऽओजसम् । आ । अवित्सि । सर्वाः । ओषधीः । अस्मै । अरिष्टऽतातये ॥ १०.९७.७

    ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 97; मन्त्र » 7
    अष्टक » 8; अध्याय » 5; वर्ग » 9; मन्त्र » 2
    Acknowledgment

    हिन्दी (1)

    पदार्थ

    (अश्वावतीम्) अश्व-घोड़े की शक्तिवाली अश्वगन्धा आदि ओषधी को (सोमावतीम्) सोम्यरसवाली ओषधी को (ऊर्जयन्तीम्) बलकारिणी ओषधी को (उदोजसम्) उत्साहवर्धक ओषधी को तथा (सर्वाः) सारी (ओषधीः) ओषधियों को (अस्मै) इस (अरिष्टतातये) रोगरहित-रोगमुक्त हो जाने के लिए (आवित्सि) मैं वैद्य जानता हूँ या उपयोग करता हूँ ॥७॥

    भावार्थ

    कुछ ओषधियाँ मानसिक रोग को दूर करनेवाली, कुछ शरीर में रस रक्त का सञ्चार करनेवाली और कुछ प्राणशक्ति देनेवाली और कुछ वीर्यप्रद वाजीकरण ओषधियाँ होती हैं, उन सबका ज्ञान और उपयोग करना वैद्य को आना चाहिये ॥७॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    संस्कृत (1)

    पदार्थः

    (अश्वावतीम्) अश्ववच्छक्तिमतीमश्वगन्धादिकां (सोमावतीम्) सोम्यरसवतीम् (ऊर्जयन्तीम्) बलकारिणीम् (उदोजसाम्) उत्साहवतीम्-तथा (सर्वाः-ओषधीः) सर्वाः खल्वोषधीः (अस्मै-अरिष्टतातये) एतस्मै रोगिणे जनाय अरिष्टकरणाय रोगविमुक्तये (आवित्सि) अहं भिषग्जानामि यद्वोपयुञ्जे ॥७॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    इंग्लिश (1)

    Meaning

    For the recovery and rehabilitation of the sick and for his freedom from ailment in future, I know and can provide all herbal medicines, for example, Ashvavati, the herb for revival and energy, Somavati, for soothing and energising, Urjayanti for strengthening, and Udojas, exceedingly powerful for life saving, and others.

    इस भाष्य को एडिट करें

    मराठी (1)

    भावार्थ

    काही औषधी मानसिक रोग दूर करणारी, काही शरीरात रस रक्ताचा संचार करणारी, काही प्राणशक्ती देणारी व काही वीर्यप्रद वाजीकरण औषधी असतात. त्या सर्वांचे ज्ञान व उपयोग वैद्याला माहीत असले पाहिजेत. ॥७॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top