English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 96/ मन्त्र 23
सूक्त - ब्रह्मा
देवता - यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - पथ्यापङ्क्तिः
सूक्तम् - सूक्त-९६
अङ्गेअ॑ङ्गे॒ लोम्नि॑लोम्नि॒ यस्ते॒ पर्व॑णिपर्वणि। यक्षं॑ त्वच॒स्यं ते व॒यं क॒श्यप॑स्य वीब॒र्हेण॒ विष्व॑ञ्चं॒ वि वृ॑हामसि ॥
स्वर सहित पद पाठअङ्गे॑ऽअङ्गे । लोम्नि॑ऽलोम्नि । ते॒ । पर्व॑णिऽपर्व॑णि ॥ यक्ष्म॑म् । त्व॒च॒स्य॑म् । ते॒ । व॒यम् । क॒श्यप॑स्य । वि॒ऽब॒र्हेण॑ । वि॒ष्व॑ञ्चम् । वि । वृहा॒म॒सि॒ ॥९६.२३॥
स्वर रहित मन्त्र
अङ्गेअङ्गे लोम्निलोम्नि यस्ते पर्वणिपर्वणि। यक्षं त्वचस्यं ते वयं कश्यपस्य वीबर्हेण विष्वञ्चं वि वृहामसि ॥
स्वर रहित पद पाठअङ्गेऽअङ्गे । लोम्निऽलोम्नि । ते । पर्वणिऽपर्वणि ॥ यक्ष्मम् । त्वचस्यम् । ते । वयम् । कश्यपस्य । विऽबर्हेण । विष्वञ्चम् । वि । वृहामसि ॥९६.२३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 96; मन्त्र » 23
मन्त्र विषय - মন্ত্রাঃ ১৭-২৩-শারীরিকবিষয়ে শরীররক্ষোপদেশঃ
भाषार्थ -
(যঃ) যে [ক্ষয়ী রোগ] (তে) তোমার (অঙ্গে-অঙ্গে) অঙ্গে-অঙ্গে, (লোম্নি–লোম্নি) লোমে-লোমে (পর্বণি–পর্বণি) গাঁটে-গাঁটে আছে। (বয়ম্) আমরা (তে) তোমার (ৎবচস্যম্) ত্বকের এবং (বিষ্বঞ্চম্) সব অবয়বে ব্যাপক (যক্ষ্মম্) ক্ষয়ীরোগকে (কশ্যপস্য) জ্ঞানদৃষ্টি-সম্পন্ন বিদ্বানের (বিবর্হেণ) বিবিধ উদ্যম দ্বারা (বি বৃহামসি) সমূলে উৎখাত করে দিই ॥২৩॥
भावार्थ - এই মন্ত্রে উপসংহার বা সমাপ্তি আছে অর্থাৎ প্রসিদ্ধ অবয়বের বর্ণনা করে অন্য সব অবয়বের কথন আছে। যেভাবে সদ্বৈদ্য নিদানপূর্বক রোগীর জোড়-জোড় থেকে রোগের নাশ করে, সেভাবেই জ্ঞানী পুরুষ নিদিধ্যাসনপূর্বক আত্মিক দোষ দূর করে প্রসন্নচিত্ত হয় ॥২৩॥
इस भाष्य को एडिट करें