यजुर्वेद - अध्याय 24/ मन्त्र 21
स॒मु॒द्राय॑ शिशु॒मारा॒नाल॑भते प॒र्जन्या॑य म॒ण्डूका॑न॒द्भ्यो मत्स्या॑न् मि॒त्राय॑ कुली॒पया॒न् वरु॑णाय ना॒क्रान्॥२१॥
स्वर सहित पद पाठस॒मु॒द्राय॑। शि॒शु॒मारा॒निति॑ शिशु॒ऽमारा॑न्। आ। ल॒भ॒ते॒। प॒र्जन्या॑य। म॒ण्डूका॑न्। अ॒द्भ्य इत्य॒प्ऽभ्यः। मत्स्या॑न्। मि॒त्राय॑। कु॒ली॒पया॑न्। वरु॑णाय। ना॒क्रान् ॥२१ ॥
स्वर रहित मन्त्र
समुद्राय शिशुमारानलभते पर्जन्याय मण्डूकानद्भ्यो मत्स्यान्मित्राय कुलीपयाय नाक्रान् ॥
स्वर रहित पद पाठ
समुद्राय। शिशुमारानिति शिशुऽमारान्। आ। लभते। पर्जन्याय। मण्डूकान्। अद्भ्य इत्यप्ऽभ्यः। मत्स्यान्। मित्राय। कुलीपयान्। वरुणाय। नाक्रान्॥२१॥
विषय - समुद्र, मेघ, जल आदि से सम्बद्ध जीवों के ज्ञान का उपदेश |
भावार्थ -
( समुद्राय शिशुमारान् आलभते ) समुद्र में शिशुमार घड़ियालों का ज्ञान प्राप्त करे । ( पर्जन्याय मण्डूकान् ) मेघ काल में मेंढकों का ( अद्भयः मत्स्यान् ) जलों में विचरण के लिये मच्छियों का अध्ययन करे ( मित्राय कुलीपयान् ) मित्र अर्थात् मित्रता के लिये अथवा सूर्य सेवन या जलविहार के लिये 'कुलीपय' मुर्गाबी नाम के जन्तु,( वरुणाय नाक्रान् ) वरुण अर्थात् भारी जलों में, या परस्पर वरण के निमित्त बड़े नाकों को प्राप्त करे, उनका स्वाध्याय करे ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वरुणः । बृहती । मध्यमः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal