Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 28/ मन्त्र 11
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - इन्द्रो देवता छन्दः - निचृच्छक्वरी स्वरः - धैवतः
    4

    होता॑ यक्ष॒दिन्द्र॒ स्वाहाज्य॑स्य॒ स्वाहा॒ मेद॑सः॒ स्वाहा॑ स्तो॒काना॒ स्वाहा॒ स्वाहा॑कृतीना॒ स्वाहा॑ ह॒व्यसू॑क्तीनाम्। स्वाहा॑ दे॒वाऽ आ॑ज्य॒पा जु॑षा॒णाऽ इन्द्र॒ऽ आज्य॑स्य॒ व्यन्तु॒ होत॒र्यज॑॥११॥

    स्वर सहित पद पाठ

    होता॑। य॒क्ष॒त्। इन्द्र॑म्। स्वाहा॑। आज्य॑स्य। स्वाहा॑। मेद॑सः। स्वाहा॑। स्तो॒काना॑म्। स्वाहा॑। स्वाहा॑कृतीना॒मिति॒ स्वाहा॑ऽकृतीनाम्। स्वाहा॑। ह॒व्यसू॑क्तीना॒मिति॑ ह॒व्यऽसू॑क्तीनाम्। स्वाहा॑। दे॒वाः। आ॒ज्य॒पा इत्या॑ज्य॒ऽपाः। जु॒षा॒णाः। इन्द्रः॑। आज्य॑स्य। व्यन्तु॑। होतः॑। यज॑ ॥११ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    होता यक्षदिन्द्रँ स्वाहाज्यस्य स्वाहा मेदसः स्वाहा स्तोकानाँ स्वाहा स्वाहाकृतीनाँ स्वाहा हव्यसूक्तीनाम् । स्वाहा देवाऽआज्यपा जुषाणाऽइन्द्रऽआज्यस्य व्यन्तु होतर्यज ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    होता। यक्षत्। इन्द्रम्। स्वाहा। आज्यस्य। स्वाहा। मेदसः। स्वाहा। स्तोकानाम्। स्वाहा। स्वाहाकृतीनामिति स्वाहाऽकृतीनाम्। स्वाहा। हव्यसूक्तीनामिति हव्यऽसूक्तीनाम्। स्वाहा। देवाः। आज्यपा इत्याज्यऽपाः। जुषाणाः। इन्द्रः। आज्यस्य। व्यन्तु। होतः। यज॥११॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 28; मन्त्र » 11
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे (होतः) विद्यादाता मनुष्य, (इन्द्र) परमैश्‍वर्यदाता (होता) विद्या ग्रहण करणारा एक माणूस जसा (आज्यस्य) ज्ञातव्य वा पठनीय शास्त्रांतून (स्वाहा) सत्य वाणी शोधून काढतो, (मेदसः) स्निग्ध पदार्थांची (स्वाहा) उत्तमक्रिया जाणतो (तूप, लोणी आदी भोज्य पदार्थ तयार करणे जाणतो (तसे, तूही जाण) तो जसा (स्तोकानाम्) लहान बालकांकडून (स्वाहा) मधुर प्रिय वाणी शिकतो आणि (सतवाहाकृतीताम्) सत्यभाषण आणि सत्कर्म करण्यासाठी (स्वाहा) होम आदी कर्मांचे अनुष्ठान करतो (तसे तूही कर) तो जसा (हव्यसूक्तीनाम्) वाचनीय शास्त्रांच्या सुंदर विचाराप्रमाणे (सतवाहा) उत्तम कर्म करतो आणि शेवटी (इन्द्रम्) परम ऐश्वर्य प्राप्त करतो, (तसे तूही कर) तसेच (जुषाणः) तुमच्यावर प्रसन्न झालेले (आज्यस्याः) घृत आदी पदार्थ पिणारे व त्याद्वारे आपली रक्षा करणारे (देवाः) विद्वज्जन ऐश्‍वर्य (व्यन्तु) प्राप्त करतात, तद्वत (यज) तुम्हीही करा. ॥११॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. जो पुरूष शरीर, आत्मा, संतती, सत्कार आणि विद्येची वृद्धी करू इच्छितात, ते सर्वथा सुखी होतात. ॥१1॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top