Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 28/ मन्त्र 34
    ऋषिः - सरस्वत्यृषिः देवता - अग्निर्देवता छन्दः - अतिशक्वरी स्वरः - पञ्चमः
    4

    होता॑ यक्ष॒त् स्वाहा॑कृतीर॒ग्निं गृ॒हप॑तिं॒ पृथ॒ग्वरु॑णं भेष॒जं कविं॑ क्ष॒त्रमिन्द्रं॑ वयो॒धस॑म्।अति॑च्छन्दसं॒ छन्द॑ऽइन्द्रि॒यं बृ॒हदृ॑ष॒भं गां वयो॒ दध॒द् व्यन्त्वाज्य॑स्य॒ होत॒र्यज॑॥३४॥

    स्वर सहित पद पाठ

    होता॑। य॒क्ष॒त्। स्वाहा॑कृती॒रिति॒ स्वाहा॑ऽकृतीः। अ॒ग्निम्। गृ॒हप॑ति॒मिति॑ गृ॒हऽप॑तिम्। पृथ॑क्। वरु॑णम्। भे॒ष॒जम्। क॒विम्। क्ष॒त्रम्। इन्द्र॑म्। व॒यो॒धस॒मिति॑ वयः॒ऽधस॑म्। अति॑छन्दस॒मित्यति॑ऽछन्दसम्। छन्दः॑। इ॒न्द्रि॒यम्। बृ॒हत्। ऋ॒ष॒भम्। गाम्। वयः॑। दध॑त्। व्यन्तु॑। आज्य॑स्य। होतः॑। यज॑ ॥३४ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    होता यक्षत्स्वाहाकृतीरग्निङ्गृहपतिम्पृथग्वरुणम्भेषजङ्कविङ्क्षत्रमिन्द्रँवयोधसम् । अतिच्छन्दसञ्छन्दऽइन्द्रियम्बृहदृषभङ्गाँवयो दधद्व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    होता। यक्षत्। स्वाहाकृतीरिति स्वाहाऽकृतीः। अग्निम्। गृहपतिमिति गृहऽपतिम्। पृथक्। वरुणम्। भेषजम्। कविम्। क्षत्रम्। इन्द्रम्। वयोधसमिति वयःऽधसम्। अतिछन्दसमित्यतिऽछन्दसम्। छन्दः। इन्द्रियम्। बृहत्। ऋषभम्। गाम्। वयः। दधत्। व्यन्तु। आज्यस्य। होतः। यज॥३४॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 28; मन्त्र » 34
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे (होतः) यज्ञ करणार्‍या मनुष्या, जसा (होता) एक ग्रहणकर्ता मनुष्य (स्वाहाकृतीः) वाणी आदी क्रियांद्वारे सिद्ध केलेल्या (अग्निम्) अग्नीप्रमाणे तेजस्वी असलेल्या (इन्द्रम्) राजाला प्राप्त करतो (नम्र प्रार्थनेने राजाला प्रसन्न करतो) किंवा (गृहपतिम्) घराच्या रक्षक असलेल्या (वरूणम्) श्रेष्ठ (भेषजम्) औषधी (पृथम्) वेगळ्या ठेवतो (तसे तूही ठेव) (कविम्) बुद्धिमान (वयोधसम्) सुंदर वय असणार्‍या (इन्द्रम्) राजाला व त्याचा (क्षत्रम्) राजाला (सर्वप्रकारे समर्थन देतो, तसे तूही दे) (अतिच्छन्दसम्) अतिजगती नामक छंदात सांगितलेल्या अर्थासाठी आणि (छन्दः) गायत्री आदी छंदासाठी (बृहत्) मोठ्या प्रमाणात (इन्द्रियम्) अत्युत्तम (गाम्) बैल आणि (वयः) दीर्घायू (दधत्) प्राप्त करीत तो होता (आज्यस्य) तुपाच्या आहुती देऊन (यक्षत्) यज्ञ करतो. आम्ही (सामान्यजन) त्या उत्तम होता मनुष्याला (व्यन्तु) चाहतो, तसे तुम्हीही (यज) यज्ञ होम करा. ॥34॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. जे लोक वेदात असलेल्या गायत्री आदी छंदातील मंत्र तसेच अतिजगती आदी इतर छंद मंत्राचे अर्थ जाणतात, ते सर्व विद्या पारंगत होतात ॥34॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top