Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 28
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 28/ मन्त्र 20
    ऋषिः - अश्विनावृषी देवता - इन्द्रो देवता छन्दः - निचृदतिशक्वरी स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    1

    दे॒वो दे॒वैर्वन॒स्पति॒र्हिर॑ण्यपर्णो॒ मधु॑शाखः सुपिप्प॒लो दे॒वमिन्द्र॑मवर्धयत्। दिव॒मग्रे॑णास्पृक्ष॒दान्तरि॑क्षं पृथि॒वीम॑दृꣳहीद्वसु॒वने॑ वसु॒धेय॑स्य वेतु॒ यज॑॥२०॥

    स्वर सहित पद पाठ

    दे॒वः। दे॒वैः। वन॒स्पतिः॑। हिर॑ण्यपर्ण॒ इति॒ हिर॑ण्यऽपर्णः। मधु॑शाख इति॑ मधु॑ऽशाखः। सु॒पि॒प्प॒ल इति॑ सुऽपिप्प॒लः। दे॒वम्। इन्द्र॑म्। अ॒व॒र्ध॒य॒त्। दिव॑म्। अग्रे॑ण। अ॒स्पृ॒क्ष॒त्। आ। अ॒न्तरि॑क्षम्। पृ॒थि॒वीम्। अ॒दृ॒ꣳही॒त्। व॒सु॒वन॒ इति॑ वसु॒ऽवने॑। व॒सु॒ऽधेय॒स्येति॑ वसु॒ऽधेय॑स्य। वे॒तु॒। यज॑ ॥२० ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    देवो देवैर्वनस्पतिर्हिरण्यपर्णा मधुशाखः सुपिप्पलो देवमिन्द्रमवर्धयत् । दिवमग्रेणास्पृक्षदान्तरिक्सम्पृथिवीमदृँद्वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    देवः। देवैः। वनस्पतिः। हिरण्यपर्ण इति हिरण्यऽपर्णः। मधुशाख इति मधुऽशाखः। सुपिप्पल इति सुऽपिप्पलः। देवम्। इन्द्रम्। अवर्धयत्। दिवम्। अग्रेण। अस्पृक्षत्। आ। अन्तरिक्षम्। पृथिवीम्। अदृꣳहीत्। वसुवन इति वसुऽवने। वसुऽधेयस्येति वसुऽधेयस्य। वेतु। यज॥२०॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 28; मन्त्र » 20
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - (देवैः) दिव्यगुणांनी संयुक्त असलेले (हिरण्यपर्णः) सुवर्णाप्रमाणे चमकणार्‍या पानांनी लादलेले वा सुशोभित (मधुशाखः) मधुर शाखा असलेले (सुपिप्पलः) सुंदर फळे देणारे (देवः) उत्तम गुण देते असे वृक्ष (वनपतिः) सूर्याच्या किरणांत जल पाठवतात आणि त्या जलामुळे वातावरणातील उष्णता कमी होते, (यामुळे वृक्ष हे किरणांचे रक्षक आहेत) हे वृक्ष अशाप्रकारे (देवम्) उत्तम गुणवान (इन्द्रम्) दारिद्यनाशक मेघमंडळाला (अवर्धयत) वाढवतात. (अग्रेण) ते (अग्रगामीना) सर्वांच्या पुढे जाणारे वृक्ष अथवा मेघ (दिवम्) प्रकाशाची (अस्पृक्षत्) कामना करोत (अन्तरिक्षम्) आकाश आणि त्यातील ग्रह-लोकादीनां तसेच (पृथिवीम्) भूमीला (आ अहंहीत्) दृढतेने धारण करोत. तसेच (वसुधेयस्य) या संसारातील (वसुवने) धनदाता प्राणीसाठी (वेतु) (ते वृक्ष फळे आणि मेघ जल) उत्पन्न करोत. हे विद्वान, (सृष्टीत हा जो एक यज्ञ सुरू आहे, तद्वत) आपणही (यज) यज्ञ करा. ॥20॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे वृक्ष-वनस्पती जलास वरच्या दिशेकडे पाठवतात आणि त्याद्वारे मेघमंडळास वाढवतात आणि सूर्य अन्य लोकांना धारण करतो, त्याप्रमाणे विद्वज्जनही विद्यार्थी- जनांना विद्या-ज्ञानाने समृद्ध करतात ॥20॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top