Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 28/ मन्त्र 45
    ऋषिः - सरस्वत्यृषिः देवता - इन्द्रो देवता छन्दः - स्वराडतिजगती स्वरः - निषादः
    1

    दे॒वोऽअ॒ग्निः स्वि॑ष्ट॒कृद् दे॒वमिन्द्रं॑ वयो॒धसं॑ दे॒वो दे॒वम॑वर्धयत्।अति॑छन्दसा॒ छन्द॑सेन्द्रि॒यं क्ष॒त्रमिन्द्रे॒ वयो॒ दध॑द् वसु॒धेय॑स्य वसु॒वने॑ वेतु॒ यज॑॥४५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    दे॒वः। अ॒ग्निः। स्वि॒ष्ट॒कृदिति॑ स्विष्ट॒ऽकृत्। दे॒वम्। इन्द्र॑म्। व॒यो॒धस॒मिति॑ वयः॒ऽधस॑म्। दे॒वः। दे॒वम्। अ॒व॒र्ध॒य॒त्। अति॑छन्द॒सेत्यति॑ऽछन्दसा। छन्द॑सा। इ॒न्द्रि॒यम्। क्ष॒त्रम्। इन्द्रे॑। वयः॑। दध॑त्। व॒सु॒धेय॒स्येति॑ वसु॒ऽधेय॑स्य। व॒सु॒वन॒ इति॑ वसु॒ऽवने॑। वे॒तु॒। यज॑ ॥४५ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    देवोऽअग्निः स्विष्टकृद्देवमिन्द्रँवयोधसन्देवो देवमवर्धयत् । अतिच्छन्दसा च्छन्दसेन्द्रियङ्क्षत्रमिन्द्रे वयो दधद्वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    देवः। अग्निः। स्विष्टकृदिति स्विष्टऽकृत्। देवम्। इन्द्रम्। वयोधसमिति वयःऽधसम्। देवः। देवम्। अवर्धयत्। अतिछन्दसेत्यतिऽछन्दसा। छन्दसा। इन्द्रियम्। क्षत्रम्। इन्द्रे। वयः। दधत्। वसुधेयस्येति वसुऽधेयस्य। वसुवन इति वसुऽवने। वेतु। यज॥४५॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 28; मन्त्र » 45
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे विद्वान, (स्विष्टकृत्) सुंदर इच्छित कामना पूर्ण करणारा (देवः) सर्वज्ञ (अग्निः) स्वयं प्रकाशस्वरूप परमेश्‍वर (वयोधसम्) दीर्घायुषी होर्‍याची इच्छा असणार्‍या (देवम्) धार्मिक (इन्द्रम्) जीवाला ज्याप्रमाणे (वाढवितो) अथवा ज्याप्रमाणे (देवः) एक विद्वान (देवम्) गुणवान विद्यार्थ्याला (विद्या-संपन्न करतो) अवर्धयत्) वाढवितो, त्याची उन्नती करतो, (त्याप्रमाणे तुम्हीही करा) जसे (अति छन्दसा, छन्दसा) अतिजगती आदी आनंददायक छंदाद्वारे (इन्द्रे) विद्या आणि विनयाने सुसंपन्न राजासाठी (तो विद्वान प्राप्त होतो) तसेच (वसुधेयस्य) धनकोषातून (वसुवने) धन ग्रहीतासाठी (वयः) मनोहर वस्तू (क्षत्रम्) राजासाठी राज्य आणि (इन्द्रियम्) जीवनासाठी सक्रिय इंद्रियें (दधत्) धारणा करीत तो विद्वान (वेतु) प्राप्त होतो वा उपलब्ध असतो, तद्वत, हे विद्वान, तुम्ही (यज) यज्ञ आदी उत्तम कर्म करा ॥45॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. हे विद्वान मनुष्यहो, ज्याप्रमाणे परमेश्‍वराने आपल्या कृपेने जीवांसाठी सर्व पदार्थ उत्पन्न केले, सर्वांसाठी समर्पण करून जगाची वृद्धी केली आहे, तसे तुम्ही विद्या, विनय, सत्संग, पुरूषार्थ आणि धार्मिक अनुष्ठानांद्वारे राज्याची वृद्धी करा. ॥45॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top