Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 24
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 24/ मन्त्र 1
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - प्रजापतिर्देवता छन्दः - भुरिक् संकृतिः स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    4

    अश्व॑स्तूप॒रो गो॑मृ॒गस्ते प्रा॑जाप॒त्याः कृ॒ष्णग्री॑वऽआग्ने॒यो र॒राटे॑ पु॒रस्ता॑त् सारस्व॒ती मे॒ष्यधस्ता॒द्धन्वो॑राश्वि॒नाव॒धोरा॑मौ बा॒ह्वोः सौ॑मापौ॒ष्णः श्या॒मो नाभ्या॑ सौर्यया॒मौ श्वे॒तश्च॑ कृ॒ष्णश्च॑ पा॒र्श्वयो॑स्त्वा॒ष्ट्रौ लो॑म॒शस॑क्थौ स॒क्थ्योर्वा॑य॒व्यः श्वे॒तः पुच्छ॒ऽइन्द्रा॑य स्वप॒स्याय वे॒हद्वै॑ष्ण॒वो वा॑म॒नः॥१॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अश्वः॑। तू॒प॒रः। गो॒मृ॒ग इति॑ गोऽमृ॒गः। ते। प्रा॒जा॒प॒त्या इति॑ प्राजाऽप॒त्याः। कृ॒ष्णग्री॑व॒ इति॑ कृ॒ष्णऽग्री॑वः। आ॒ग्ने॒यः। र॒राटे॑। पु॒रस्ता॑त्। सा॒र॒स्व॒ती। मे॒षी। अ॒धस्ता॑त्। हन्वोः॑। आ॒श्वि॒नौ। अ॒धोरा॑मा॒वित्य॒धःऽरा॑मौ। बा॒ह्वोः। सौ॒मा॒पौ॒ष्णः। श्या॒मः। नाभ्या॑म्। सौ॒र्य॒या॒मौ। श्वे॒तः। च॒। कृ॒ष्णः। च॒। पा॒र्श्वयोः॑। त्वा॒ष्ट्रौ। लो॒म॒शस॑क्था॒विति॑ लोम॒शऽस॑क्थौ। स॒क्थ्योः। वा॒य॒व्यः᳖। श्वे॒तः। पुच्छे॑। इन्द्रा॑य। स्व॒प॒स्या᳖येति॑ सुऽअप॒स्या᳖य। वे॒हत्। वै॒ष्ण॒वः। वा॒म॒नः ॥१ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अश्वस्तूपरो गोमृगस्ते प्राजापत्याः कृष्णग्रीवऽआग्नेयो रराटे पुरस्तात्सारस्वती मेष्यधस्ताद्धन्वोराश्विनावधोरामौ बाह्वोः सौमपौष्णः श्यामो नाभ्याँ सौर्ययामौ श्वेतश्च कृष्णश्च पार्श्वयोस्त्वाष्ट्रौ लोमशसक्थौ सक्थ्योर्वायव्यः श्वेतः पुच्छ इन्द्राय स्वपस्याय वेहद्वैष्णवो वामनः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अश्वः। तूपरः। गोमृग इति गोऽमृगः। ते। प्राजापत्या इति प्राजाऽपत्याः। कृष्णग्रीव इति कृष्णऽग्रीवः। आग्नेयः। रराटे। पुरस्तात्। सारस्वती। मेषी। अधस्तात्। हन्वोः। आश्विनौ। अधोरामावित्यधःऽरामौ। बाह्वोः। सौमापौष्णः। श्यामः। नाभ्याम्। सौर्ययामौ। श्वेतः। च। कृष्णः। च। पार्श्वयोः। त्वाष्ट्रौ। लोमशसक्थाविति लोमशऽसक्थौ। सक्थ्योः। वायव्यः। श्वेतः। पुच्छे। इन्द्राय। स्वपस्याययेति सुऽअपस्याय। वेहत्। वैष्णवः। वामनः॥१॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 24; मन्त्र » 1
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    পদার্থঃ–হে মনুষ্যগণ! যে (অশ্বঃ) শীঘ্র গমনশীল অশ্ব (তূপর) হিংস্র পশু (গোমৃগঃ) এবং গাভি সমান বর্ত্তমান নীলগাই আছে (তে) তাহারা (প্রাজাপত্যাঃ) প্রজাপালক সূর্য্য দেবতাযুক্ত অর্থাৎ সূর্য্যমণ্ডলের গুণযুক্ত (কৃষ্ণগ্রীবঃ) যাহার কৃষ্ণ গ্রীবা সেই পশু (আগ্নেয়ঃ) অগ্নি দেবতাযুক্ত (পুরস্তাৎ) প্রথম হইতে (ররাটে) ললাটের নিমিত্ত (মেষী) মেষী (সারস্বতী) সরস্বতী দেবতাযুক্তা (অধস্তাৎ) নিম্ন হইতে (হন্বোঃ) হনুর বাম-দক্ষিণ অংশের দিকে (বাহ্বোঃ) বাহুর নিমিত্ত (অধোরামৌ) নিম্নে রমণকারী (আশ্বিনৌ) যাহাদের অশ্বিদেবতা সেই সব পশু (সৌমাপৌষ্ণঃ) সোম ও পূষা দেবতাযুক্ত (শ্যামঃ) কাল রঙ দ্বারা যুক্ত পশু (নাভ্যাম্) নাভির নিমিত্ত এবং (পার্শ্বয়োঃ) বাম-দক্ষিণ দিক্কার নিয়ম (শ্বেতঃ) শ্বেত রঙ (চ) এবং (কৃষ্ণঃ) কাল রঙ্ যুক্ত (চ) এবং (সৌর্য়য়ামী) সূর্য্য বা যমসম্বন্ধীয় পশু বা (সক্থ্যোঃ) পদযুগলের গ্রন্থির পাশের অংশের নিমিত্ত (লোমশসক্থৌ) যাহার বহু রোম বিদ্যমান এমন গ্রন্থির পাশের ভাগের সঙ্গে যুক্ত (ত্বাষ্ট্রৌ) ত্বষ্টা দেবতা যুক্ত পশু বা (পুচ্ছে) পুচ্ছ নিমিত্ত (শ্বেতঃ) সাদা রঙ যুক্ত (বায়ব্যঃ) বায়ু যাহার দেবতা সে বা (বেহৎ) যে কামোদ্দীপন সময় ব্যতীত বৃষের সমীপ গমনরত গর্ভ নষ্ট কারিণী গাভি বা (বৈষ্ণবঃ) বিষ্ণু দেবতা যুক্ত এবং (বামনঃ) বামন শরীরের কিছু বক্রাঙ্গ যুক্ত পশু এই সকলকে (স্বপস্যায়) যাহার সুন্দর সুন্দর কর্ম সেই (ইন্দ্রায়) ঐশ্বর্য্যযুক্ত পুরুষের জন্য তোমরা সংযুক্ত কর অর্থাৎ উক্ত প্রত্যেক অঙ্গের আনন্দনিমিত্তক উক্ত গুণযুক্ত পশুদিগকে নিশ্চয় কর ॥ ১ ॥

    भावार्थ - ভাবার্থঃ–যে মনুষ্য অশ্বাদি পশুসকল হইতে কার্য্যকে সিদ্ধ করিয়া ঐশ্বর্য্যকে উন্নতি প্রদান করিয়া ধর্মানূকূল কাজ করিবে তাহারা উত্তম ভাগ্যসম্পন্ন হইবে । এই প্রকরণে সব স্থানে দেবতা পদ দ্বারা সেই সেই পদের গুণযোগ দ্বারা পশু জানা উচিত ॥ ১ ॥

    मन्त्र (बांग्ला) - অশ্ব॑স্তূপ॒রো গো॑মৃ॒গস্তে প্রা॑জাপ॒ত্যাঃ কৃ॒ষ্ণগ্রী॑বऽআগ্নে॒য়ো র॒রাটে॑ পু॒রস্তা॑ৎ সারস্ব॒তী মে॒ষ্য᳕ধস্তা॒দ্ধন্বো॑রাশ্বি॒নাব॒ধোরা॑মৌ বা॒হ্বোঃ সৌ॑মাপৌ॒ষ্ণঃ শ্যা॒মো নাভ্যা॑ᳬं সৌর্য়য়া॒মৌ শ্বে॒তশ্চ॑ কৃ॒ষ্ণশ্চ॑ পা॒র্শ্বয়ো॑স্ত্বা॒ষ্ট্রৌ লো॑ম॒শস॑ক্থৌ স॒ক্থ্যোর্বা॑য়॒ব্যঃ᳖ শ্বে॒তঃ পুচ্ছ॒ऽইন্দ্রা॑য় স্বপ॒স্যা᳖য় বে॒হদ্বৈ॑ষ্ণ॒বো বা॑ম॒নঃ ॥ ১ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - অশ্ব ইত্যস্য প্রজাপতির্ঋষিঃ । প্রজাপতির্দেবতা । ভুরিক্সংকৃতিশ্ছন্দঃ ।
    গান্ধারঃ স্বরঃ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top