Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 24
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 24/ मन्त्र 4
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - मरुतादयो देवताः छन्दः - विराडतिधृतिः स्वरः - षड्जः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    16

    पृश्नि॑स्तिर॒श्चीन॑पृश्निरू॒र्ध्वपृ॑श्नि॒स्ते मा॑रु॒ताः फ॒ल्गूर्लो॑हितो॒र्णी प॑ल॒क्षी ताः सा॑रस्व॒त्यः प्लीहा॒कर्णः॑ शुण्ठा॒कर्णो॑ऽध्यालोह॒कर्ण॒स्ते त्वा॒ष्ट्राः कृ॒ष्णग्री॑वः शिति॒कक्षो॑ऽञ्जिस॒क्थस्तऽएे॑न्द्रा॒ग्नाः कृ॒ष्णाञ्जि॒रल्पा॑ञ्जि॒र्महाञ्जि॒स्तऽउ॑ष॒स्याः॥४॥

    स्वर सहित पद पाठ

    पृश्निः॑। ति॒र॒श्चीन॑पृश्नि॒रिति॑ तिर॒श्चीन॑ऽपृश्निः। ऊ॒र्ध्वपृ॑श्नि॒रित्यू॒र्ध्वऽपृ॑श्निः। ते। मा॒रु॒ताः। फ॒ल्गूः। लो॒हि॒तो॒र्णीति॑ लोहितऽऊ॒र्णी। प॒ल॒क्षी। ताः। सा॒र॒स्व॒त्यः᳖। प्ली॒हा॒कर्णः॑। प्ली॒ह॒कर्ण॒ इति॑ प्लीह॒ऽकर्णः॑। शु॒ण्ठा॒कर्णः॑। शु॒ण्ठ॒कर्णः॑ इति॑ शुण्ठ॒ऽकर्णः॑। अ॒ध्या॒लो॒ह॒कर्ण॒ इत्य॑ध्यालोह॒ऽकर्णः॑। ते। त्वा॒ष्ट्राः। कृ॒ष्णग्री॑व॒ इति॑ कृ॒ष्णऽग्री॑वः। शि॒ति॒कक्ष॒ऽइति॑ शिति॒ऽकक्षः॑। अ॒ञ्जि॒स॒क्थऽइत्य॑ञ्जिऽस॒क्थः। ते। ऐ॒न्द्रा॒ग्नाः। कृ॒ष्णाञ्जि॒रिति॑ कृ॒ष्णऽअ॑ञ्जिः। अल्पा॑ञ्जि॒रित्यल्प॑ऽअञ्जिः। म॒हाञ्जि॒रिति॑ म॒हाऽअ॑ञ्जिः। ते। उ॒ष॒स्याः᳖ ॥४ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    पृश्निस्तिरश्चीनपृश्निरूर्ध्वपृश्निस्ते मारुताः फल्गूर्लाहितोर्णी पलक्षी ताः सारस्वत्यः प्लीहाकर्णः शुण्ठाकर्णा द्धयालोहकर्णस्ते त्वाष्ट्राः कृष्णग्रीवः शितिकक्षोञ्जिसक्थस्तऽऐन्द्राग्नाः कृष्णाञ्जिरल्पाञ्जिर्महाञ्जिस्तऽउषस्याः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    पृश्निः। तिरश्चीनपृश्निरिति तिरश्चीनऽपृश्निः। ऊर्ध्वपृश्निरित्यूर्ध्वऽपृश्निः। ते। मारुताः। फल्गूः। लोहितोर्णीति लोहितऽऊर्णी। पलक्षी। ताः। सारस्वत्यः। प्लीहाकर्णः। प्लीहकर्ण इति प्लीहऽकर्णः। शुण्ठाकर्णः। शुण्ठकर्णः इति शुण्ठऽकर्णः। अध्यालोहकर्ण इत्यध्यालोहऽकर्णः। ते। त्वाष्ट्राः। कृष्णग्रीव इति कृष्णऽग्रीवः। शितिकक्षऽइति शितिऽकक्षः। अञ्जिसक्थऽइत्यञ्जिऽसक्थः। ते। ऐन्द्राग्नाः। कृष्णाञ्जिरिति कृष्णऽअञ्जिः। अल्पाञ्जिरित्यल्पऽअञ्जिः। महाञ्जिरिति महाऽअञ्जिः। ते। उषस्याः॥४॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 24; मन्त्र » 4
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    পদার্থঃ–হে মনুষ্যগণ! যাহা (পৃশ্নিঃ) প্রষ্টব্য (তিরশ্চীনপৃশ্নিঃ) যাহার তির্য্যক স্পর্শ এবং (ঊর্ধ্বপৃশ্নিঃ) যাহার উচ্চ বা উত্তম স্পর্শ (তে) তাহারা (মারুতাঃ) বায়ু দেবতা যুক্ত যাহা (ফল্ূঃ) ফলগুলিকে প্রাপ্ত হয় (লোহিতীর্ণী) যাহার লাল ঊর্ণা অর্থাৎ শরীরের লোম এবং (পলক্ষী) যাহার চঞ্চল চপল চক্ষু এমন পশু (তাঃ) তাহারা (সারস্বত্যঃ) সরস্বতী দেবতা যুক্ত (প্লীহাকর্ণঃ) যাহার কর্ণে প্লীহা রোগের আকার চিহ্ন হয় (শুণ্ঠাকর্ণঃ) যাহার শুষ্ক কর্ণ এবং যাহার (অধ্যালোহকর্ণঃ) উত্তম প্রকার প্রাপ্ত সুবর্ণের সমান কর্ণ এমন যে পশু, (তে) তাহারা সব (ত্বাষ্ট্রাঃ) ত্বষ্টা দেবতাযুক্ত যে (কৃষ্ণগ্রীবঃ) কৃষ্ণ গ্রীবা যাহার (শিতিকক্ষঃ) যাহার পঞ্জরের দিকে শ্বেত অঙ্গ এবং (অঞ্জিসক্থঃ) যাহার প্রসিদ্ধ জঙ্ঘা অর্থাৎ স্থূল হওয়ার জন্য পৃথক বিদিত হয়, এমন যে পশু (তে) তাহারা সব (ঐন্দ্রাগ্নাঃ) বায়ু ও বিদ্যুৎ দেবতাযুক্ত তথা (কৃষ্ণাঞ্জিঃ) যাহার তির্য্যক চলন (অল্পাঞ্জিঃ) যাহার অল্প চলন (মহাঞ্জিঃ) যাহার মহাগতি এমন যে পশু, (তে) তাহারা সব (উষস্যাঃ) উষা দেবতা সম্পন্ন হয়, ইহা জানা উচিত ॥ ৪ ॥

    भावार्थ - ভাবার্থঃ–যে পশু ও পক্ষী পবন গুণ বা যে নদী গুণ বা যে সূর্য্যগুণ বা যে পবন ও বিদ্যুৎ গুণ তথা যাহা প্রাতঃকালীন বেলার গুণযুক্ত তদ্দ্বারা তাহাদের অনুকূল কার্য্য সিদ্ধ করা উচিত ॥ ৪ ॥

    मन्त्र (बांग्ला) - পৃশ্নি॑স্তির॒শ্চীন॑পৃশ্নিরূ॒র্ধ্বপৃ॑শ্নি॒স্তে মা॑রু॒তাঃ ফ॒ল্গূর্লো॑হিতো॒র্ণী প॑ল॒ক্ষী তাঃ সা॑রস্ব॒ত্যঃ᳖ প্লীহা॒কর্ণঃ॑ শুণ্ঠা॒কর্ণো॑ऽধ্যালোহ॒কর্ণ॒স্তে ত্বা॒ষ্ট্রাঃ কৃ॒ষ্ণগ্রী॑বঃ শিতি॒কক্ষো॑ऽঞ্জিস॒ক্থস্তऽ ঐ॑ন্দ্রা॒গ্নাঃ কৃ॒ষ্ণাঞ্জি॒রল্পা॑ঞ্জির্ম॒হাঞ্জি॒স্তऽ উ॑ষ॒স্যাঃ᳖ ॥ ৪ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - পৃশ্নিরিত্যস্য প্রজাপতির্ঋষিঃ । মারুতাদয়ো দেবতাঃ । বিরাডতিধৃতিশ্ছন্দঃ ।
    ষড্জঃ স্বর ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top