Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 18/ मन्त्र 71
    ऋषिः - जय ऋषिः देवता - इन्द्रो देवता छन्दः - आर्षी त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    0

    मृ॒गो न भी॒मः कु॑च॒रो गि॑रि॒ष्ठाः प॑रा॒वत॒ऽआ ज॑गन्था॒ पर॑स्याः। सृ॒कꣳ स॒ꣳशाय॑ प॒विमि॑न्द्र ति॒ग्मं वि शत्रू॑न् ताढि॒ वि मृधो॑ नुदस्व॥७१॥

    स्वर सहित पद पाठ

    मृ॒गः। न। भी॒मः। कु॒च॒र इति॑ कुऽच॒रः। गि॒रि॒ष्ठाः। गि॒रि॒स्था इति॑ गिरि॒ऽस्थाः। प॒रा॒वतः॑। आ। ज॒ग॒न्थ॒। पर॑स्याः। सृ॒कम्। स॒शायेति॑ स॒म्ऽशाय॑। प॒विम्। इ॒न्द्र॒। ति॒ग्मम्। वि। शत्रू॑न्। ता॒ढि॒। वि॒। मृधः॑। नु॒द॒स्व॒ ॥७१ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    मृगो न भीमः कुचरो गिरिष्ठाः परावत आ जगन्था परस्याः । सृकँ सँशाय पविमिन्द्र तिग्मँवि शत्रून्ताढि वि मृधो नुदस्व ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    मृगः। न। भीमः। कुचर इति कुऽचरः। गिरिष्ठाः। गिरिस्था इति गिरिऽस्थाः। परावतः। आ। जगन्थ। परस्याः। सृकम्। सशायेति सम्ऽशाय। पविम्। इन्द्र। तिग्मम्। वि। शत्रून्। ताढि। वि। मृधः। नुदस्व॥७१॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 18; मन्त्र » 71
    Acknowledgment

    भावार्थ -
    जैसे (कुचरः) ऊंचे नीचे, खाई, वन, पर्वत आदि सभी स्थानों पर विचरने वाला ( भीमः मृगः न ) भयानक पशु, सिंह बड़े जन्तुओं का नाश करता है वैसे हे ( इन्द्र ) शत्रुओं के विनाशक इन्द्र ! तू भी ( भीम: ) अतिभयानक ( मृगः ) शत्रुओं की खोज लेने वाला, (कुचरः) गढ़, नगर, वन, पर्वत, आदि सर्वत्र विचरने में समर्थ, ( गिरिष्ठाः ) पर्वतों में निवास करने हारा होकर भी ( परावतः ) दूर-दूर के देशों तक ( आ जगन्थ ) पहुँचता है और ( सृकम् ) शत्रु के शरीरों में घुस जाने वाले ( पविम् ) पाप के शोधक वज्र को (संज्ञाय ) खूब तीक्ष्ण करके ( तिग्मम् ) खूब तीक्ष्णता से ( परस्याः ) शत्रुसेना के बीच में विद्यमान (शत्रून् ) शत्रुओं को ( वि ताढि ) विविध प्रकारों से विनाश कर और (मृधः ) संग्रामकारी सेनाओं को ( वि नुदस्व ) पीछे भगा, तितर-बितर कर । शत० ९ । ५ । २ । ५ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - इन्द्रपुत्रो जय ऋषिः । इन्द्रो देवता । आर्षी त्रिष्टुप् । धैवतः ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top