Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 14
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 14/ मन्त्र 25
    ऋषिः - विश्वदेव ऋषिः देवता - वस्वादयो लिङ्गोक्ता देवताः छन्दः - स्वराट् संकृतिः स्वरः - ऋषभः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    6

    वसू॑नां भा॒गोऽसि रु॒द्राणा॒माधि॑पत्यं॒ चतु॑ष्पात् स्पृ॒तं च॑तुर्वि॒ꣳश स्तोम॑ऽ आ॒दि॒त्यानां॑ भा॒गोऽसि म॒रुता॒माधि॑पत्यं॒ गर्भा॑ स्पृ॒ताः पं॑चवि॒ꣳश स्तोमो॑ऽदि॑त्यै भा॒गोऽसि॒ पू॒ष्णऽ आधि॑पत्य॒मोज॑ स्पृ॒तं त्रि॑ण॒व स्तोमो॑ दे॒वस्य॑ सवि॒तुर्भा॒गोऽसि॒ बृह॒स्पते॒राधि॑पत्यꣳ स॒मीची॒र्दिश॑ स्पृ॒ताश्च॑तुष्टो॒म स्तोमः॑॥२५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    वसू॑नाम्। भा॒गः। अ॒सि॒। रु॒द्राणा॑म्। आधि॑पत्य॒मित्याधि॑ऽपत्यम्। चतु॑ष्पात्। चतुः॑पा॒दिति॒ चतुः॑ऽपात्। स्पृ॒तम्। च॒तु॒र्वि॒ꣳश इति॑ चतुःऽवि॒ꣳशः। स्तोमः॑। आ॒दि॒त्याना॑म्। भा॒गः। अ॒सि॒। म॒रुता॑म्। आधि॑पत्य॒मित्याधि॑ऽपत्यम्। गर्भाः॑। स्पृ॒ताः। प॒ञ्च॒वि॒ꣳश इति॑ पञ्चऽवि॒ꣳशः। स्तोमः॑। अदि॑त्यै। भा॒गः। अ॒सि॒। पू॒ष्णः। आधि॑पत्य॒मित्याधि॑ऽपत्यम्। ओजः॑। स्पृ॒तम्। त्रि॒ण॒वः। त्रि॒न॒व इति॑ त्रिऽन॒वः। स्तोमः॑। दे॒वस्य॑। स॒वि॒तुः। भा॒गः। अ॒सि॒। बृह॒स्पतेः॑। आधि॑पत्य॒मित्याधि॑ऽपत्यम्। स॒मीचीः॑। दिशः॑। स्पृ॒ताः। च॒तु॒ष्टो॒मः। च॒तु॒स्तो॒म इति॑ चतुःऽस्तो॒मः। स्तोमः॑ ॥२५ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    वसूनाम्भागो सि रुद्राणामाधिपत्यञ्चतुष्पात्स्पृतञ्चतुर्विँश स्तोमऽआदित्यानाम्भागोसि मरुतामाधिपत्यङ्गर्भा स्पृताः पञ्चविँश स्तोमोदित्यै भागोसि पूष्णऽआधिपत्यमोज स्पृतन्त्रिणव स्तोमो देवस्य सवितुर्भागोसि बृहस्पतेराधिपत्यँ समीचीर्दिश स्पृताश्चतुष्टोम स्तोमो यवानाम्भागः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    वसूनाम्। भागः। असि। रुद्राणाम्। आधिपत्यमित्याधिऽपत्यम्। चतुष्पात्। चतुःपादिति चतुःऽपात्। स्पृतम्। चतुर्विꣳश इति चतुःऽविꣳशः। स्तोमः। आदित्यानाम्। भागः। असि। मरुताम्। आधिपत्यमित्याधिऽपत्यम्। गर्भाः। स्पृताः। पञ्चविꣳश इति पञ्चऽविꣳशः। स्तोमः। अदित्यै। भागः। असि। पूष्णः। आधिपत्यमित्याधिऽपत्यम्। ओजः। स्पृतम्। त्रिणवः। त्रिनव इति त्रिऽनवः। स्तोमः। देवस्य। सवितुः। भागः। असि। बृहस्पतेः। आधिपत्यमित्याधिऽपत्यम्। समीचीः। दिशः। स्पृताः। चतुष्टोमः। चतुस्तोम इति चतुःऽस्तोमः। स्तोमः॥२५॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 14; मन्त्र » 25
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - (आचार्य स. उपदेशक समाजातील पात्र विद्वज्जनांना म्हणत आहेत) (1) हे विद्वान मनुष्या, तू (वसूनाम्) अग्नी आदी जे आठ वसू आहेत अथवा जे प्रथम कोटीचे विद्वान आहेत, त्या विद्वानांचा (भाग:) सेवनीय आहेस (त्या श्रेष्ठ विद्वानांकडून विद्या घेण्यास पात्र आहेस), म्हणून (रुद्राणाम्) दश प्राण आणि अकरावा जीव यांच्या, अथवा मध्यम कोटीच्या विद्वानांकडून (विद्या घेण्याचे) (अधिपत्यम्) अधिकार तुला प्राप्त व्हावेत (अशी माझी शुभेच्छा आहे) तू (चतुर्विंश:) चोवीस प्रकारच्या (स्तोम:) स्तुतिकर्ता (प्रशंसनीय कर्म करणारा) आणि (आदित्यानाम्) बारा महिन्यापर्यंत (वर्षभरासाठी) अथवा उत्तम कोटीच्या विद्वानांकडून (भाग:) सेवनीय अथवा शिक्षण घेण्यास योग्य (असि) आहेस, म्हणून तू (चतुष्यात्) गौ आदी चतुष्याद पशूंचे (स्पृतम्) पालन कर (दुग्ध, धृतादीचे सेवन कर) आणि (मकताम्) मनुष्यांचा (सेवकगणाचा) आणि पशूंचा (अधिकत्यम्) (अधिष्ठाता) (प्रबन्धक वा स्वामी) हो. तू (पञ्चविंश:) पंचवीस प्रकारचा (स्तोम:) प्रशंसनीय अस्त (आदित्यै) अखंडित आकाशाच्या (भाग:) विभागाप्रमाणे (असि) आहेस, म्हणून तू (पूष्ण) पुष्टिकारक पृथ्वीच्या (स्पृतम्) सेवनीय (ओज:) शक्ती प्राप्त करून (अधिकएकम्) त्याचे अधिर (प्राप्नुहि) प्राप्त कर (आकाशाचे पंचवीस भागांचे ज्ञान प्राप्त करून पृथ्वीवर राज्य करण्याचे सामर्थ्य प्राप्त कर) तू (त्रिवण:) सत्तावीस प्रकारचा (स्तोम:) प्रशंसनीय असा (देवस्य) सुखदायक (सवितू) पित्याचा (भाग:) विभाग (असि) आहेस, तुम्ही तू (बृहस्पते:) महान वेदवाणीचा प्रदातात परमेश्वराने दिलेले (आधिपत्यम्) अधिकार प्राप्त कर (वेदविद्) वेद ज्ञानी आपल्या पित्याप्रमाणे तू ही वेदविद्या शिक.) तू (चतुष्टोम:) चारही वेदांचा विद्वान विश्लेषक व स्तुतिकर्ता आहेस, म्हणून तू (गर्भा:) गर्भामधे जसे शिशू, त्याप्रमाणे विद्या आणि शुभगुणांनी युक्त अशा (स्पृपा:) प्रेमी सज्जनगण ज्यांना (दिशांना) जाणतात, त्या (समीची:) सम्यक प्रेम प्राप्त करण्याचे साधन आणि (स्पृता:) प्रीतीचे विषय असलेल्या (दिश:) पूर्व दिशांना जाण. (पूर्व आदी दिशांमधे अनेक गुण आहेत, जिज्ञासू विद्वान त्या दिशांविषयी अत्यंत प्रेमाने व तल्लीनतेने शोध करतात, तूही त्यांच्याप्रमाणे दिशां विषयी, अनेक पदार्थांविषयी अधिकाधिक ज्ञान मिळव.) ॥25॥

    भावार्थ - भावार्थ - जे लोक सुंदर स्वभाव आदी गुणांचे ग्रहण करतात (जेथून देखील विद्या, ज्ञान, गुण शिकता येत असेल, ते शिकण्यास उत्सुक असतात) तेच लोक विद्वानांचे प्रिय होतात आणि सर्वांचे अधिष्ठता आणि स्वामी होतात. अशी जी माणसें सर्वांधिकार प्राप्त करून सर्वोच्च होतात, त्याचे कर्तव्य आहे की त्यांनी सर्व मनुष्यांशी पित्याप्रमाणे वागावे ॥25॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top