यजुर्वेद - अध्याय 36/ मन्त्र 4
कया॑ नश्चि॒त्रऽ आ भु॑वदू॒ती स॒दावृ॑धः॒ सखा॑।कया॒ शचि॑ष्ठया वृ॒ता॥४॥
स्वर सहित पद पाठकया॑। नः॒। चि॒त्रः। आ। भु॒व॒त्। ऊ॒ती। स॒दावृ॑ध॒ इति॑ स॒दाऽवृ॑धः। सखा॑ ॥ कया॑। शचि॑ष्ठया। वृ॒ता ॥४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
कया नश्चित्र आ भुवदूती सदावृधः सखा । कया शचिष्ठया वृता ॥
स्वर रहित पद पाठ
कया। नः। चित्रः। आ। भुवत्। ऊती। सदावृध इति सदाऽवृधः। सखा॥ कया। शचिष्ठया। वृता॥४॥
भाष्य भाग
संस्कृत (1)
विषयः
पुनस्तमेव विषयमाह॥
अन्वयः
स सदावृधश्चित्रो नः कयोती सखा आभुवत्, कया वृता शचिष्ठयाऽस्मान् शुभेषु गुणकर्मस्वभावेषु प्रेरयेत्॥४॥
पदार्थः
(कया) (नः) अस्माकम् (चित्रः) अद्भुतगुणकर्मस्वभावः परमेश्वरः (आ) समन्तात् (भुवत्) भवेत् (ऊती) रक्षणादिक्रियया। तृतीयैकवचनस्य सुपां सुलुग् [अ॰७.१.३९] इति पूर्वसवर्णः। (सदावृधः) वर्द्धमानः (सखा) सुहृत् (कया) (शचिष्ठया) अतिशयेन शची प्रज्ञा तया (वृता) वर्त्तमानया॥४॥
भावार्थः
वयमिदं यथार्थतया न विजानीमः स ईश्वरः कया युक्तयाऽस्मान् प्रेरयति, यस्य सहायेनैव वयं धर्मार्थकाममोक्षान् साद्धुं शक्नुमः॥४॥
हिन्दी (1)
विषय
फिर उसी विषय को अगले मन्त्र में कहा है॥
पदार्थ
वह (सदावृधः) सदा बढ़नेवाला अर्थात् कभी न्यूनता को नहीं प्राप्त हो (चित्रः) आश्चर्य्यरूप गुणकर्मस्वभावों से युक्त परमेश्वर (नः) हम लोगों का (कया) किस (ऊती) रक्षण आदि क्रिया से (सखा) मित्र (आ, भुवत्) होवे तथा (कया) किस (वृता) वर्त्तमान (शचिष्ठया) अत्यन्त उत्तम बुद्धि से हमको शुभ गुणकर्मस्वभावों में प्रेरणा करे॥४॥
भावार्थ
हम लोग इस बात को यथार्थ प्रकार से नहीं जानते कि वह ईश्वर किस युक्ति से हमको प्रेरणा करता है कि जिसके सहाय से ही हम लोग धर्म, अर्थ, काम और मोक्षों के सिद्ध करने को समर्थ हो सकते हैं॥४॥
मराठी (1)
भावार्थ
ज्याच्या साह्याने आपण धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष सिद्ध करण्यास समर्थ होऊ शकतो तो ईश्वर कोणत्या युक्तीने आपल्याला प्रेरणा देतो हे आपण यथार्थपणे जाणत नाही.
इंग्लिश (2)
Meaning
With what help does the ever-prospering, wonderful God become our Friend ? With what constant, most mighty wisdom does He impel us in noble attributes, actions and natures ?
Meaning
By what modes and acts of protection, by which might and brilliant, current and recurrent power and intelligence, does the wondrous lord of the universe, great and ever greater, abide by us as our universal friend and inspire our noble thoughts and actions?(By divine acts, blissful intelligence, and inspiration. )
बंगाली (1)
विषय
পুনস্তমেব বিষয়মাহ ॥
পুনঃ সেই বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥
पदार्थ
পদার্থঃ- তিনি (সদাবৃধঃ) সর্বদা বৃদ্ধিপ্রাপ্ত অর্থাৎ কখনও নূ্যনতা প্রাপ্ত হন্ না (চিত্রঃ) আশ্চর্য্যরূপ গুণ, কর্ম, স্বভাবযুক্ত পরমেশ্বর (নঃ) আমাদিগের (কয়া) কোন্ (ঊতী) রক্ষণাদি ক্রিয়া দ্বারা (সখা) মিত্র (আ, ভুবৎ) হইবেন তথা (কয়া) কোন্ (বৃতা) বর্ত্তমান (শচিষ্ঠয়া) অত্যন্ত উত্তম বুদ্ধি দ্বারা আমাদিগকে শুভ গুণকর্ম স্বভাবে প্রেরণা করিবেন ॥ ৪ ॥
भावार्थ
ভাবার্থঃ- আমরা এই কথাকে যথার্থ প্রকারে জানিনা যে, সেই ঈশ্বর কোন্ যুক্তি দ্বারা আমাদিগকে প্রেরণা দান করেন যে, যাহার সাহায্য দ্বারাই আমরা ধর্ম, অর্থ, কাম ও মোক্ষকে সিদ্ধ করতে সমর্থ হইতে পারি ॥ ৪ ॥
मन्त्र (बांग्ला)
কয়া॑ নশ্চি॒ত্রऽ আ ভু॑বদূ॒তী স॒দাবৃ॑ধঃ॒ সখা॑ ।
কয়া॒ শচি॑ষ্ঠয়া বৃ॒তা ॥ ৪ ॥
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर
কয়া ন ইত্যস্য বামদেব ঋষিঃ । ইন্দ্রো দেবতা । গায়ত্রী ছন্দঃ ।
ষড্জঃ স্বরঃ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal