यजुर्वेद - अध्याय 36/ मन्त्र 5
ऋषिः - वामदेव ऋषिः
देवता - इन्द्रो देवता
छन्दः - निचृद्गायत्री
स्वरः - षड्जः
263
कस्त्वा॑ स॒त्यो मदा॑नां॒ मꣳहि॑ष्ठो मत्स॒दन्ध॑सः।दृ॒ढा चि॑दा॒रुजे॒ वसु॑॥५॥
स्वर सहित पद पाठकः। त्वा॒। स॒त्यः। मदा॑नाम्। मꣳहि॑ष्ठः। म॒त्स॒त्। अन्धसः॑ ॥ दृ॒ढा। चि॒त्। आ॒रुज॒ऽइत्या॒रुजे॑। वसु॑ ॥५ ॥
स्वर रहित मन्त्र
कस्त्वा सत्यो मदानाममँहिष्ठो मत्सदन्धसः । दृढा चिदारुजे वसु ॥
स्वर रहित पद पाठ
कः। त्वा। सत्यः। मदानाम्। मꣳहिष्ठः। मत्सत्। अन्धसः॥ दृढा। चित्। आरुजऽइत्यारुजे। वसु॥५॥
भाष्य भाग
संस्कृत (1)
विषयः
पुनस्तमेव विषयमाह॥
अन्वयः
हे मनुष्याः! मदानां मंहिष्ठः कः सत्यः प्रजापतिरन्धसस्त्वा मत्सदारुजे तुभ्यं चित् दृढा वसु प्रयच्छति॥५॥
पदार्थः
(कः) सुखस्वरूपः (त्वा) त्वाम् (सत्यः) सत्सु पदार्थेषु साधुरीश्वरः (मदानाम्) आनन्दानां मध्ये (मंहिष्ठः) अतिशयेन मंहिता वृद्धः (मत्सत्) आनन्दयति (अन्धसः) अन्नादेः सकाशात् (दृढा) दृढानि (चित्) अपि (आरुजे) दुःखभञ्जकाय जीवाय (वसु) वसूनि धनानि। अत्र सुपां सुलुग्॰ [अ॰७.१.३९] इति जसो लुक्॥५॥
भावार्थः
हे मनुष्याः! योऽन्नादिना सत्यविज्ञापनेन च धनानि प्रदाय सर्वानानन्दयति, तं सुखस्वरूपं परमात्मानमेव यूयं नित्यमुपाध्वम्॥५॥
हिन्दी (1)
विषय
फिर उसी विषय को अगले मन्त्र में कहा है॥
पदार्थ
हे मनुष्यो! (मदानाम्) आनन्दों के बीच (मंहिष्ठः) अत्यन्त बढ़ा हुआ (कः) सुखस्वरूप (सत्यः) विद्यमान पदार्थों में श्रेष्ठतम प्रजा का रक्षक परमेश्वर (अन्धसः) अन्नादि पदार्थ से (त्वा) तुझको (मत्सत्) आनन्दित करता और (आरुजे) दुःखनाशक तेरे लिये (चित्) भी (दृढा) दृढ़ (वसु) धनों को देता है॥५॥
भावार्थ
हे मनुष्यो! जो अन्नादि और सत्य के जताने से धनादि पदार्थ देके सबको आनन्दित करता है, उस सुखस्वरूप परमात्मा की ही तुम लोग नित्य उपासना करो॥५॥
मराठी (1)
भावार्थ
हे माणसांनो ! जो सत्याचरणाने अन्न व धन वगैरे पदार्थ देऊन सर्वांना आनंदित करतो त्या सुखस्वरूप परमेश्वराची तुम्ही नित्य उपासना करा.
इंग्लिश (2)
Meaning
O man, God, the most advanced in happiness, the Embodiment of joy, grants thee happiness through food; and gives thy soul, the eradicator of misery, durable wealth.
Meaning
Who is it, true and constant, strong and inviolable, most abundant treasure and most liberal giver of the joyous gifts of food and soma, who gives you and sends you to the ecstasy of living, O dear soul, in search of brilliance and bliss? (The Lord Beatific. )
बंगाली (1)
विषय
পুনস্তমেব বিষয়মাহ ॥
পুনঃ সেই বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥
पदार्थ
পদার্থঃ- হে মনুষ্যগণ ! (মদানাম্) আনন্দের মধ্যে (মংহিষ্ঠঃ) অত্যন্ত বৃদ্ধি প্রাপ্ত (কঃ) সুখস্বরূপ (সত্যঃ) বিদ্যমান পদার্থ সমূহের মধ্যে শ্রেষ্ঠতম প্রজার রক্ষক পরমেশ্বর (অন্ধসঃ) অন্নাদি পদার্থ দ্বারা (ত্বাম্) তোমাকে (মৎসৎ) আনন্দিত করেন এবং (আরুজে) দুঃখনাশক তোমার জন্য (চিৎ) ও (দৃঢা) দৃঢ় (বসু) ধনগুলি প্রদান করেন ॥ ৫ ॥
भावार्थ
ভাবার্থঃ- হে মনুষ্যগণ ! যিনি অন্নাদি ও সত্যের বিজ্ঞপ্তি দ্বারা ধনাদি পদার্থ প্রদান করিয়া সকলকে আনন্দিত করেন সেই সুখস্বরূপ পরমাত্মারই তোমরা নিত্য উপাসনা কর ॥ ৫ ॥
मन्त्र (बांग्ला)
কস্ত্বা॑ স॒ত্যো মদা॑নাং॒ মꣳহি॑ষ্ঠো মৎস॒দন্ধ॑সঃ ।
দৃ॒ঢা চি॑দা॒রুজে॒ বসু॑ ॥ ৫ ॥
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर
কস্ত্বেত্যস্য বামদেব ঋষিঃ । ইন্দ্রো দেবতা । নিচৃদ্গায়ত্রী ছন্দঃ ।
ষড্জঃ স্বরঃ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal