Yajurveda/17/89

यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 89

ऋषिः - वामदेव ऋषिः देवता - अग्निर्देवता छन्दः - निचृदार्षी त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

स॒मु॒द्रादू॒र्मिर्मधु॑माँ॒२ऽउदा॑र॒दुपा॒शुना॒ सम॑मृत॒त्वमा॑नट्। घृ॒तस्य॒ नाम॒ गुह्यं॒ यदस्ति॑ जि॒ह्वा दे॒वाना॑म॒मृत॑स्य॒ नाभिः॑॥८९॥

स्वर सहित पद पाठ

स॒मु॒द्रात्। ऊ॒र्मिः। मधु॑मा॒निति॒ मधु॑ऽमान्। उत्। आ॒र॒त्। उप॑। अ॒ꣳशुना॑। सम्। अ॒मृ॒त॒त्वमित्य॑मृत॒त्वम्। आ॒न॒ट्। घृ॒तस्य॑ नाम॑। गुह्य॑म्। यत्। अस्ति॑। जि॒ह्वा। दे॒वाना॑म्। अ॒मृत॑स्य। नाभिः॑ ॥८९ ॥

स्वर रहित मन्त्र

समुद्रादूर्मिर्मधुमाँऽउदारदुपाँशुना सममृतत्वमानट् । घृतस्य नाम गुह्यँयदस्ति जिह्वा देवानाममृतस्य नाभिः ॥

स्वर रहित पद पाठ

समुद्रात्। ऊर्मिः। मधुमानिति मधुऽमान्। उत्। आरत्। उप। अꣳशुना। सम्। अमृतत्वमित्यमृतत्वम्। आनट्। घृतस्य नाम। गुह्यम्। यत्। अस्ति। जिह्वा। देवानाम्। अमृतस्य। नाभिः॥८९॥

यजुर्वेद - अध्याय » 17; मन्त्र » 89
Acknowledgment

यजुर्वेद टीका (बांग्ला) पण्डित सतीश चन्द्र विद्यारत्न - बंगाली

विषय - পুনর্মনুষ্যৈঃ কথং বর্তিতব্যমিত্যাহ ॥
পুনঃ মনুষ্য দিগের সহিত কেমন আচরণ করা উচিত, এই বিষয়ের উপদেশ পরবর্ত্তী মন্ত্রে করা হইয়াছে ।

पदार्थ -
পদার্থঃ–হে মনুষ্যগণ! আপনারা যে (সমুদ্রাৎ) অন্তরিক্ষ হইতে (অংশুনা) কিরণসমূহ সহ (মধুমান্) মিষ্টত্ব যুক্ত (ঊর্মি) জলতরঙ্গ (উদারৎ) উপরের দিকে উঠে, উহা (সমমৃতত্বম্) উত্তম প্রকার অমৃতরূপ স্বাদের (উপানট্) সমীপে ব্যাপ্ত হয় অর্থাৎ অতিস্বাদ প্রাপ্ত হয়, (য়ৎ) যাহা (ঘৃতস্য) জলের (গুহ্যম্) গুপ্ত (নাম) নাম (অস্তি) হয় এবং যাহা (দেবানাম্) বিদ্বান্দিগের (জিহ্বা) বাণী (অমৃতস্য) মোক্ষের (নাভিঃ) ব্যবস্থা করিয়া থাকে, সে সকলের সেবন করুন ॥ ৮ঌ ॥

भावार्थ - ভাবার্থঃ–হে মনুষ্যগণ! যেমন অগ্নি, মিলিত জল ও ভূমির বিভাগ হইতে অর্থাৎ তাহাদের হইতে জল পৃথক করিয়া মেঘমন্ডলকে প্রাপ্ত করাইয়া তাহাকেও মিষ্ট করিয়া দেয় (তথা) যাহা জলের কারণরূপ নাম উহা গুপ্ত অর্থাৎ কারণরূপ জল অত্যন্ত লুক্কায়িত এবং যাহা মোক্ষ এই সমস্ত বিদ্বান্দিগের উপদেশ দ্বারাই প্রাপ্ত হইতে পারে, এমন জানা উচিত ॥ ৮ঌ ॥

मन्त्र (बांग्ला) - স॒মু॒দ্রাদূ॒র্মির্মধু॑মাঁ॒২ऽউদা॑র॒দুপা॒ᳬंশুনা॒ সম॑মৃত॒ত্বমা॑নট্ ।
ঘৃ॒তস্য॒ নাম॒ গুহ্যং॒ য়দস্তি॑ জি॒হ্বা দে॒বানা॑ম॒মৃত॑স্য॒ নাভিঃ॑ ॥ ৮ঌ ॥

ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - সমুদ্রাদিত্যস্য বামদেব ঋষিঃ । অগ্নির্দেবতা । নিচৃদার্ষী ত্রিষ্টুপ্ ছন্দঃ ।
ধৈবতঃ স্বরঃ ॥

इस भाष्य को एडिट करें

इस मन्त्र के सभी भाष्य देखें -

पिछला मन्त्र

अगला मन्त्र

मेनू बार

साइडबार

यजुर्वेद अध्याय - 17

मन्त्र चुनें

समुद्रादूर्मिर्मधुमाँऽउदारदुपाँशुना सममृतत्वमानट् । घृतस्य नाम गुह्यँयदस्ति जिह्वा देवानाममृतस्य नाभिः ॥

यजुर्वेद टीका (बांग्ला) पण्डित सतीश चन्द्र विद्यारत्न - बंगाली