Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 21
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 21/ मन्त्र 36
    ऋषिः - स्वस्त्यात्रेय ऋषिः देवता - अश्व्यादयो देवताः छन्दः - निचृदष्टिः स्वरः - मध्यमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    5

    होता॑ यक्ष॒द् दैव्या॒ होता॑रा भि॒षजा॒श्विनेन्द्रं॒ न जागृ॑वि॒ दिवा॒ नक्तं॒ न भे॑ष॒जैः शूष॒ꣳ सर॑स्वती भि॒षक् सीसे॑न दु॒हऽइन्द्रि॒यं पयः॒ सोमः॑ परि॒स्रुता॑ घृ॒तं मधु॒ व्यन्त्वाज्य॑स्य॒ होत॒र्यज॑॥३६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    होता॑। य॒क्ष॒त्। दैव्या॑। होता॑रा। भि॒षजा॑। अ॒श्विना॑। इन्द्र॑म्। न। जागृ॑वि। दिवा॑। नक्त॑म्। न। भे॒ष॒जैः। शूष॑म्। सर॑स्वती। भि॒षक्। सीसे॑न। दु॒हे॒। इ॒न्द्रि॒यम्। पयः॑। सोमः॑। प॒रि॒स्रुतेति॑ परि॒ऽस्रुता॑। घृ॒तम्। मधु॑। व्यन्तु॑। आज्य॑स्य। होतः॑। यज॑ ॥३६ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    होता यक्षद्दैव्या होतारा भिषजाश्विनेन्द्रन्न जागृवि दिवा नक्तन्न भेषजैः शूषँ सरस्वती भिषक्सीसेन दुह इन्द्रियम्पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    होता। यक्षत्। दैव्या। होतारा। भिषजा। अश्विना। इन्द्रम्। न। जागृवि। दिवा। नक्तम्। न। भेषजैः। शूषम्। सरस्वती। भिषक्। सीसेन। दुहे। इन्द्रियम्। पयः। सोमः। परिस्रुतेति परिऽस्रुता। घृतम्। मधु। व्यन्तु। आज्यस्य। होतः। यज॥३६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 21; मन्त्र » 36
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    পদার্থঃ- হে (হোতঃ) দাতা ! যেমন (হোতা) গ্রহীতা (দৈব্যা) দিব্যগুণযুক্তদের মধ্যে লব্ধ (হোতারা) গ্রহণ করিবার এবং (ভিষজা) বৈদ্য সমান রোগ নষ্ট করিবার (অশ্বিনা) অগ্নি ও বায়ুকে (ইন্দ্রম্) বিদ্যুতের (ন) সমান (য়ক্ষৎ) সঙ্গতি করিবে অথবা (দিবা) দিন ও (নক্তম্) রাত্রিতে (জাগৃবি) জাগরুক অর্থাৎ কার্য্যসাধনে অপ্রমত্তা (সরস্বতী) বৈদ্যক শাস্ত্রবিৎ প্রশস্তজ্ঞানবতী স্ত্রী এবং (ভিষক্) বৈদ্য (ভেষজৈঃ) জল ও (সীসেন) ধনুকের বিশেষ ব্যবহার দ্বারা (শূষম্) বলের (ন) সমান (ইন্দ্রিয়ম্) ধনকে (দুহে) পরিপূর্ণ করে, সেইরূপ যাহারা (পরিস্রুতা) সব দিক্ হইতে প্রাপ্ত রস সহ (পয়ঃ) দুগ্ধ (সোম) ওষধিসমূহ (ঘৃতম্) ঘৃত (মধু) মধু (ব্যন্তু) প্রাপ্ত হইবে, তাহাদিগের সহিত বর্ত্তমান (আজ্যসা) ঘৃতের (য়জ) হবন কর ॥ ৩৬ ॥

    भावार्थ - ভাবার্থঃ- এই মন্ত্রে উপমা ও বাচকলুপ্তোপমালঙ্কার আছে । হে বিদ্বান্গণ ! যেমন সদ্ বৈদ্যকবিদ্যা পঠিতা স্ত্রী কার্য্য সিদ্ধ করিবার জন্য দিবারাত্র উত্তম চেষ্টা করিয়া থাকে অথবা যেমন বৈদ্যগণ রোগ নিবারণ করিয়া শরীরের বল বৃদ্ধি করিয়া থাকে সেইরূপ থাকিয়া সকলকে আনন্দযুক্ত হওয়া উচিত ॥ ৩৬ ॥

    मन्त्र (बांग्ला) - হোতা॑ য়ক্ষ॒দ্ দৈব্যা॒ হোতা॑রা ভি॒ষজা॒শ্বিনেন্দ্রং॒ ন জাগৃ॑বি॒ দিবা॒ নক্তং॒ ন ভে॑ষ॒জৈঃ শূষ॒ꣳ সর॑স্বতী ভি॒ষক্ সীসে॑ন দু॒হऽইন্দ্রি॒য়ং পয়ঃ॒ সোমঃ॑ পরি॒স্রুতা॑ ঘৃ॒তং মধু॒ ব্যন্ত্বাজ্য॑স্য॒ হোত॒র্য়জ॑ ॥ ৩৬ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - হোতেত্যস্য স্বস্ত্যাত্রেয় ঋষিঃ । অশ্ব্যাদয়ো দেবতাঃ । নিচৃদষ্টিশ্ছন্দঃ ।
    মধ্যমঃ স্বরঃ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top