Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 34
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 34/ मन्त्र 6
    ऋषिः - शिवसङ्कल्प ऋषिः देवता - मनो देवता छन्दः - स्वराट् त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    7

    सु॒षा॒र॒थिरश्वा॑निव॒ यन्म॑नु॒ष्यान्ने॑नी॒यते॒ऽभीशु॑भिर्वा॒जिन॑ऽइव।हृ॒त्प्रति॑ष्ठं॒ यद॑जि॒रं जवि॑ष्ठं॒ तन्मे॒ मनः॑ शि॒वस॑ङ्कल्पमस्तु॥६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सु॒षा॒र॒थिः। सु॒सा॒र॒थिरिति॑ सुऽसार॒थिः। अश्वा॑नि॒वेत्यश्वा॑न्ऽइव। यत्। म॒नु॒ष्या᳖न्। ने॒नी॒यते॑। अ॒भीशु॑भि॒रित्य॒भीशु॑ऽभिः। वा॒जिन॑ऽइ॒वेति॑ वा॒जिनः॑ऽइव ॥ हृ॒त्प्रति॑ष्ठम्। हृ॒त्प्रतिस्थ॒मिति॑ हृ॒त्ऽप्रति॑स्थम्। यत्। अ॒जि॒रम्। जवि॑ष्ठम्। तत्। मे॒। मनः॑। शि॒वस॑ङ्कल्प॒मिति॑ शि॒वऽस॑ङ्कल्पम्। अ॒स्तु॒ ॥६ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    सुषारथिरश्वानिव यन्मनुष्यान्नेनीयतेऽभीशुभिर्वाजिनऽइव। हृत्प्रतिष्ठँयदजिरञ्जविष्ठन्तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सुषारथिः। सुसारथिरिति सुऽसारथिः। अश्वानिवेत्यश्वान्ऽइव। यत्। मनुष्यान्। नेनीयते। अभीशुभिरित्यभीशुऽभिः। वाजिनऽइवेति वाजिनःऽइव॥ हृत्प्रतिष्ठम्। हृत्प्रतिस्थमिति हृत्ऽप्रतिस्थम्। यत्। अजिरम्। जविष्ठम्। तत्। मे। मनः। शिवसङ्कल्पमिति शिवऽसङ्कल्पम्। अस्तु॥६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 34; मन्त्र » 6
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    পদার্থঃ- (য়ৎ) যে মন (সুষারথিঃ) যেমন সুন্দর চতুর সারথি চালক (অশ্বানিব) লাগাম দ্বারা অশ্বদিগকে সব দিকে চালনা করে সেইরূপ (মনুষ্যান্) মনুষ্যাদি প্রাণিসকলকে (নেনীয়তে) শীঘ্র ইতস্তুতঃ ভ্রমণ করায় এবং (অভীশুভিঃ) যেমন রজ্জু দ্বারা (বাজিন ইব) বেগবান্ অশ্বদিগকে সারথি বশ করে, সেই মত নিয়মে রাখে (য়ৎ) যাহা (হৃৎপ্রতিষ্ঠম্) হৃদয়ে স্থিত (অ জিরম্) বিষয়াদিতে প্রেরক বা বৃদ্ধাদি অবস্থারহিত এবং (জবিষ্ঠম্) অত্যন্ত বেগবান্ (তৎ) সেই (মে) আমার (মনঃ) মন (শিবসংকল্পম্) মঙ্গলময় নিয়মে ইষ্ট (অস্তু) হউক ॥ ৬ ॥

    भावार्थ - ভাবার্থঃ- এই মন্ত্রে দুইটি উপমালঙ্কার আছে, যে মনুষ্য যে পদার্থে আসক্ত সেই বল দ্বারা সারথি অশ্বসকলকে যেমন, সেইরূপ প্রাণিদেরকে লইয়া যায়, যেমন লাগাম দ্বারা সারথি অশ্বকে যেমন, সেইরকম বশে রাখে, সকল মূর্খগণ যাহার অনুকূল আচরণ করে এবং বিদ্বান্ স্বীয় বশে রাখে, যাহা শুদ্ধ হইয়া সুখকারী এবং অশুদ্ধ হইয়া দুঃখদায়ী, যাহা জিতিয়া সিদ্ধিকে এবং না জিতিয়া অসিদ্ধি প্রদান করে, সেই মন মনুষ্যদিগকে স্বীয় বশে রাখা উচিত ॥ ৬ ॥

    मन्त्र (बांग्ला) - সু॒ষা॒র॒থিরশ্বা॑নিব॒ য়ন্ম॑নু॒ষ্যা᳖ন্নে॑নী॒য়তে॒ऽভীশু॑ভির্বা॒জিন॑ऽইব ।
    হৃ॒ৎপ্রতি॑ষ্ঠং॒ য়দ॑জি॒রং জবি॑ষ্ঠং॒ তন্মে॒ মনঃ॑ শি॒বসং॑কল্পমস্তু ॥ ৬ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - সুষারথিরিত্যস্য শিবসঙ্কল্প ঋষিঃ । মনো দেবতা । স্বরাট্ ত্রিষ্টুপ্ ছন্দঃ ।
    ধৈবতঃ স্বরঃ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top