यजुर्वेद - अध्याय 16/ मन्त्र 14
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - रुद्रो देवता
छन्दः - स्वराडर्ष्यनुष्टुप्
स्वरः - ऋषभः
1
नम॑स्त॒ऽआयु॑धा॒याना॑तताय धृ॒ष्णवे॑। उ॒भाभ्या॑मु॒त ते॒ नमो॑ बा॒हुभ्यां॒ तव॒ धन्व॑ने॥१४॥
स्वर सहित पद पाठनमः॑। ते॒। आयु॑धाय। अना॑तताय। धृ॒ष्णवे॑। उ॒भाभ्या॑म्। उ॒त। ते॒। नमः॑। बा॒हुभ्या॒मिति॑ बा॒हुऽभ्या॑म्। तव॑। धन्व॑ने ॥१४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
नमस्तऽआयुधायानातताय धृष्णवे । उभाभ्यामुत ते नमो बाहुभ्यान्तव धन्वने ॥
स्वर रहित पद पाठ
नमः। ते। आयुधाय। अनातताय। धृष्णवे। उभाभ्याम्। उत। ते। नमः। बाहुभ्यामिति बाहुऽभ्याम्। तव। धन्वने॥१४॥
विषय - शक्तिशाली की शक्तियों का आदर ।
भावार्थ -
(ते) तेरे ( अनातताय ) अविस्तृत, संक्षिप्त परन्तु शत्रु का घर्षण करने, मानभङ्ग करने वाले ( आयुधाय)हो। शस्त्र का (नमः) बलवीर्यं प्रकट हो । अथवा ( आयुदातये नमः ) लड़ने वाले ( अनातताय ) न अति विस्तृत अपितु स्वल्प कार्यात हो । ( कृष्णवे ) शत्रु का पराजय करने में समर्थ ( ते ) तुझको ( नमः) प्रजागण आदर दें एवं अन्न आदि पदार्थ दें, या तुझे वीर्य प्राप्त हो।( मे) में शत्रु को नामा देने का सामर्थ्य प्राप्त हो । ( उत् ) ओर( ते) तेरे ( उभाभ्याम् बाहुभ्याम् ) शत्रुओं को बाधा करने वाले दोनों बाहुओं के समान, स्थिर अस्थिर या दायें, बायें विद्यमान या पदाति और सवार दोनों प्रकार की सेनाओं को ( नमः ) बल और अन्न प्राप्त हो और ( तव धन्वने नमः ) तेरे धनुष अर्थात् धनुर्धर सेना बल को भी अन्न या वीर्य प्राप्त हो ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भुरिगार्ष्युष्णिक् । ऋषभः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal