यजुर्वेद - अध्याय 23/ मन्त्र 48
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - ब्रह्मादयो देवताः
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
0
ब्रह्म॒ सूर्य॑समं॒ ज्योति॒र्द्यौः स॑मु॒द्रस॑म॒ꣳसरः॑।इन्द्रः॑ पृथि॒व्यै वर्षी॑या॒न् गोस्तु मात्रा॒ न वि॑द्यते॥४८॥
स्वर सहित पद पाठब्रह्म॑। सूर्य्य॑सम॒मिति॒ सूर्य्य॑ऽसमम्। ज्योतिः॑। द्यौः। स॒मु॒द्रस॑म॒मिति॑ समु॒द्रऽस॑मम्। सरः॑। इन्द्रः॑। पृ॒थि॒व्यै। वर्षी॑यान्। गोः। तु। मात्रा॑। न। वि॒द्य॒ते॒ ॥४८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ब्रह्म सूर्यसमञ्ज्योतिर्द्याः समुद्रसमँ सरः । इन्द्रः पृथिव्यै वर्षीयान्गोस्तु मात्रा न विद्यते ॥
स्वर रहित पद पाठ
ब्रह्म। सूर्य्यसममिति सूर्य्यऽसमम्। ज्योतिः। द्यौः। समुद्रसममिति समुद्रऽसमम्। सरः। इन्द्रः। पृथिव्यै। वर्षीयान्। गोः। तु। मात्रा। न। विद्यते॥४८॥
विषय - पुन: ब्रह्मोद्य । सूर्य चन्द्र अग्नि, भूमि, ब्रह्म, द्यौ, इन्द्र, वाणी के सम्बन्ध में प्रश्नोत्तर ।
भावार्थ -
( सूर्यसमं ज्योतिः) सूर्य के समान प्रकाश (ब्रह्म) ब्रह्म, वेद, वेदज्ञ और महान् परमेश्वर का है। (समुद्रसमम् ) समुद्र के समान (सरः) जलों को बहाने वाला महान् जलाशय (द्यौः) आकाश या सूर्य है । ( पृथिव्यै वर्षीयान् ) पृथिवी से भी अधिक चिरकाल पुराना (इन्द्रः ) परमैश्वर्यवान्, सूर्य है । अथवा पृथिवी पर ( वर्षीयान् ) प्रभूत जल वर्षाने वाला, इन्द्र, वायु या मेघ है और पृथिवी से भी अधिक ( वर्षीयान् ) वृद्धतर, पूज्य (इन्द्रः) ऐश्वर्यवान् राजा समस्त पृथिवी का पूज्य है। (गौ: तु) गौ, वाणी और सूर्य की किरणों की (मात्रा न विद्यते) मात्रा या परिणाम, मूल्य की अवधि कोई नहीं है ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ब्रह्मादयो देवताः । अनुष्टुप् । गांधारः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal