English
यजुर्वेद - अध्याय 29/ मन्त्र 45
र॒थ॒वाह॑नꣳ ह॒विर॑स्य॒ नाम॒ यत्रायु॑धं॒ निहि॑तमस्य॒ वर्म॑।तत्रा॒ रथ॒मुप॑ श॒ग्मꣳ स॑देम वि॒श्वाहा॑ व॒यꣳ सु॑मन॒स्यमा॑नाः॥४५॥
स्वर सहित पद पाठर॒थ॒वाह॑नम्। र॒थ॒वाह॑न॒मिति॑ रथ॒ऽवाह॑नम्। ह॒विः। अ॒स्य॒। नाम॑। यत्र॑। आयु॑धम्। निहि॑त॒मिति॒ निऽहि॑तम्। अ॒स्य॒। वर्म॑। तत्र॑। रथ॑म्। उप॑। श॒ग्मम्। स॒दे॒म॒। वि॒श्वाहा॑। व॒यम्। सु॒म॒न॒स्यमा॑ना॒ इति॑ सुऽमन॒स्यमा॑नाः ॥४५ ॥
स्वर रहित मन्त्र
रथवाहनँ हविरस्य नाम यत्रायुधन्निहितमस्य वर्म । तत्रा रथमुप शग्मँ सदेम विश्वाहा वयँ सुमनस्यमानाः ॥
स्वर रहित पद पाठ
रथवाहनम्। रथवाहनमिति रथऽवाहनम्। हविः। अस्य। नाम। यत्र। आयुधम्। निहितमिति निऽहितम्। अस्य। वर्म। तत्र। रथम्। उप। शग्मम्। सदेम। विश्वाहा। वयम्। सुमनस्यमाना इति सुऽमनस्यमानाः॥४५॥
विषय - पुन्हा, त्याच विषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे वीर पुरुषहो, (अस्य) या योद्धा सैनिकाच्या (वा वैमानिकांच्या) (यत्र) ज्या यानामधे (रथवाहनम्) असे पदार्थ की ज्यामुळे विमान आदी यान चालते, त्या (हविः) ग्रहणीय अग्नी, इंधन, जल, लाकूड आणि धातू आदी सामग्रीचा वापर केला गेला आहे, ज्या यानात (आयुधम्) बंदूक, तोफ, तलवार, धनुष, बाण आदी शक्तिमय अस्त्र-शस्त्र आहेत आणि पमकांसी (पाश) आदी शस्त्र आहेत (त्या विमानाची तुम्ही प्रशंसा करा) तसेच (अस्य) या योद्धा सेनाधिकार्‍याच्या यानात (वर्म) त्यांचे कवच आणि (नाम) नाम (म्हणजे सैनिकी पद वा हुद्दा (निहितम्) संलग्न आहेत. (तत्र) त्या यानात (सुमनस्यमानाः) सुंदर वा सर्व हितकारी विचार करीत (वयम्) आम्ही (नागरिकजन वा छोट्या हुद्याचे सैनिक) त्या (शग्मम्) सुखमय (रथम्) रमणीय यानाचा (विश्वाहा) सर्वथा सर्वदिनी (उप, सदेम) उपयोग करू. ॥45।
भावार्थ - भावार्थ - हे मनुष्यांनो, ज्या यानात अग्नीचा वापर केला जातो (ते इंधन आदी यान) तसेच ज्यात घोडे जुंपले जातात, ते रथ यान, यांमधे युद्धापयोगी साहित्य भरून दररोज त्याची देखरेख करीत, त्यात बसून विहार वा प्रवास करावा. असे करताना विचार सुंदर शुभ असावेत पण शत्रूचा पराभव करून सुख प्राप्त करणे त्यागू नये. ॥45॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal