English
अथर्ववेद - काण्ड 9/ सूक्त 5/ मन्त्र 13
अ॒जो ह्यग्नेरज॑निष्ट॒ शोका॒द्विप्रो॒ विप्र॑स्य॒ सह॑सो विप॒श्चित्। इ॒ष्टं पू॒र्तम॒भिपू॑र्तं॒ वष॑ट्कृतं॒ तद्दे॒वा ऋ॑तु॒शः क॑ल्पयन्तु ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒ज: । हि । अ॒ग्ने: । अज॑निष्ट । शोका॑त् । विप्र॑: । विप्र॑स्य । सह॑स: । वि॒प॒:ऽचित् । इ॒ष्टम् । पू॒र्तम् । अ॒भिऽपू॑र्तम् । वष॑ट्ऽकृतम् । तत् । दे॒वा: । ऋ॒तु॒ऽश: । क॒ल्प॒य॒न्तु॒ ॥५.१३॥
स्वर रहित मन्त्र
अजो ह्यग्नेरजनिष्ट शोकाद्विप्रो विप्रस्य सहसो विपश्चित्। इष्टं पूर्तमभिपूर्तं वषट्कृतं तद्देवा ऋतुशः कल्पयन्तु ॥
स्वर रहित पद पाठअज: । हि । अग्ने: । अजनिष्ट । शोकात् । विप्र: । विप्रस्य । सहस: । विप:ऽचित् । इष्टम् । पूर्तम् । अभिऽपूर्तम् । वषट्ऽकृतम् । तत् । देवा: । ऋतुऽश: । कल्पयन्तु ॥५.१३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 9; सूक्त » 5; मन्त्र » 13
भाषार्थ -
(अग्नेः) अग्नि स्वरूप परमेश्वर के (शोकात्) प्रकाश से मुमुक्षु, (अजः) पुनर्जन्म से रहित (अजनिष्ट) हुआ है, वह (विप्रस्य) मेधावी परमेश्वर की (सहसः) शक्ति से (विप्रः) मेधावी तथा (विपश्चित्) ज्ञानी हुआ है। अतः (देवाः) देव अर्थात् इस के सम्बन्धी मातृदेव, पितृदेव आचार्यदेव [इस प्रसन्नता में] (इष्टम्) यथेष्ट (पूर्त्तम्) सामाजिक दान, (अभिपूर्तम्) बहुदान तथा (वषट्कृतम्) यज्ञाहुतियां (ऋतुशः) समयानुसार (कल्पयन्तु) करें।
टिप्पणी -
[अग्निः=परमेश्वर “तदेवाग्निस्तदादित्यस्तदु वायुस्तदु चन्द्रमाः। तदेव शुक्रं तद् ब्रह्म ताऽआपः स प्रजापतिः।।(यजु० ३२।१)। मन्त्रोक्त वर्णन “वकरा” अर्थ में सम्भव नहीं]