यजुर्वेद - अध्याय 15/ मन्त्र 30
ऋषिः - परमेष्ठी ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
4
सꣳस॒मिद्यु॑वसे वृष॒न्नग्ने॒ विश्वा॑न्य॒र्य्यऽआ। इ॒डस्प॒दे समि॑ध्यसे॒ स नो॒ वसू॒न्याभ॑र॥३०॥
स्वर सहित पद पाठसꣳस॒मिति॒ सम्ऽस॑म्। इत्। यु॒व॒से॒। वृ॒ष॒न्। अग्ने॑। विश्वा॑नि। अ॒र्य्यः। आ। इडः॒। प॒दे। सम्। इ॒ध्य॒से॒। सः। नः॒। वसू॑नि। आ। भ॒र॒ ॥३० ॥
स्वर रहित मन्त्र
सँसमिद्युवसे वृषन्नग्ने विश्वान्यर्य आ । इडस्पदे समिध्यसे स नो वसून्या भर ॥
स्वर रहित पद पाठ
सꣳसमिति सम्ऽसम्। इत्। युवसे। वृषन्। अग्ने। विश्वानि। अर्य्यः। आ। इडः। पदे। सम्। इध्यसे। सः। नः। वसूनि। आ। भर॥३०॥
विषय - वैश्याने काय करावे (त्याची कर्तव्ये कोणती?) पुढील मंत्रात याविषयी कथन केले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ- हे (वृषन्) बलवान आणि (अग्ने) प्रकाशमान (कीर्तिमान) (अर्य:) वैश्य महोदय, तुम्ही (संसमिघुवसे) सम्यकप्रकारे व्यवहार करता. (इड:) जो प्रशंसनीय अधिकार तुम्हाला दिला आहे, त्यासाठी तुम्ही (समिध्य) सर्वथा पात्र आणि सुशोभित आहात. (स:) असे तुम्ही (इत्) या अग्नीच्या साह्याने (न:) आमच्यासाठी (सर्व सामाजिक जनांसाठी) विश्वानि) सर्व (वसूनि) प्रकारच्या (वसूनि) धन-संपत्तीची (आभर) पूर्तता करा. (वैश्यांनी समाजातील इतर वणासाठी सोयी-साधनांची, धनादींची व्यवस्था केली पाहिजे, ऐश्वर्य वाढविले पाहिजे) ॥30॥
भावार्थ - भावार्थ - ज्याच्यासाठी राजाद्वारे सुरक्षेची व्यवस्था केली गेली आहे, त्या वैश्यांनी अग्नी आदी विद्यांच्या उन्नत्ती आणि विकासाकरिता आणि आपल्या राजपुरुषांकरिता आवश्यक त्या धनाचे अर्जन करून सर्वांना द्यावे. (कारखाने, कृषी-उद्योग आदींसाठी वित्त पुरवठा करणे वैश्यांचे कर्तव्य आहे) ॥30॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal