यजुर्वेद - अध्याय 15/ मन्त्र 60
ऋषिः - प्रियमेधा ऋषिः
देवता - आपो देवताः
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
2
ताऽअ॑स्य॒ सूद॑दोहसः॒ सोम॑ꣳ श्रीणन्ति॒ पृश्न॑यः। जन्म॑न्दे॒वानां॒ विश॑स्त्रि॒ष्वारो॑च॒ने दि॒वः॥६०॥
स्वर सहित पद पाठताः। अ॒स्य॒। सूद॑दोहस॒ इति॒ सूद॑ऽदोहसः। सोम॑म्। श्री॒ण॒न्ति॒। पृश्न॑यः। जन्म॑न्। दे॒वाना॑म्। विशः॑। त्रि॒षु। आ॒। रो॒च॒ने। दि॒वः ॥६० ॥
स्वर रहित मन्त्र
ताऽअस्य सूददोहसः सोमँ श्रीणन्ति पृश्नयः । जन्मन्देवानाँविशस्त्रिष्वा रोचने दिवः ॥
स्वर रहित पद पाठ
ताः। अस्य। सूददोहस इति सूदऽदोहसः। सोमम्। श्रीणन्ति। पृश्नयः। जन्मन्। देवानाम्। विशः। त्रिषु। आ। रोचने। दिवः॥६०॥
विषय - पुढील मंत्रात राजा आणि प्रजा यांचा धर्म काय, हे विशद केले आहे-
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (समाजात वा राज्यात) ज्या स्त्रिया विद्या, कला कुशला आणि सुप्रशिक्षित आहेत, त्या (देवानाम्) विद्वानांच्या (जन्मन्) जीवन (आणि दैनंदिन कार्य व आवश्यकता, यांविषयी) (पृश्नय:) विचारणार्या (विद्वानांची काळजी घेणार्या व सेवा करणार्या) (असाव्यात) त्यांच्याजवळ पाककर्मकुशल आणि सेवाकर्मनिपुण अनेक पुरुष सहाय्यक असावेत. (त्रिषु) कर्म, उपासना आणि ज्ञान यांच्या (दिव:) अन्त: प्रकाशक परमेश्वराच्या (रोचने) प्रकाश वा प्रेरणेत विद्यमान अशा ज्या (विष:) प्रजेतील स्त्रिया असतील, (ता:) त्या (अस्य) या सभाध्यक्ष राजाला (सोमन्) सोमलता आदी औषधींच्या रसांनी युक्त असे भोज्य पदार्थ (आ) सर्वदृष्ट्या आनंददायक व रुचिकर होतील, अशा पध्दतीने ते पदार्थ (श्रीणान्ति) शिजवतात. (पाककर्मकुशल स्त्रियांनी राजासाठी स्वादिष्ट भोजन तयार करावे)
भावार्थ - भावार्थ - प्रजापालक पुरुष (राजा व अधिकारी) यांनी सर्व प्रजाजनांना उत्तम विद्या व कला शिकविण्याची व्यवस्था करावी. तसेच प्रजाजनांनी (स्त्रियांनी तसेच पुरुषांनी) पाककर्म, सेवा, प्रबन्ध आदी कार्यामधे स्वत: प्रशिक्षित व्हावे. असे केल्याशिवाय कर्म, उपासना, ज्ञान आणि ईश्वर, याविषयीं सत्य ज्ञान कदापी होणार नाही. ॥60॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal